Das in Erfüllung der Suppliken (s. Nr. Ga 16-19) gewährte Privileg stützt sich bei der Textgestaltung teilweise auf die vorgelegten Urkunden, nämlich auf die der Passauer Bischöfe Ulrich I. über den 1082 von Bischof Altmann mit Markgraf Otakar II. durchgeführten Tausch von Behamberg gegen Garsten (s. Nr. Ga 4) (= VU I) bzw. Reginbert betreffend Gaflenz (s. Nr. Ga 8) (= VU II). Für die Schenkung des Grafen Konrad II. von Raabs ist offensichtlich die Traditionsnotiz Nr. 9 bzw. eine beglaubigte Abschrift von ihr (= VU III) herangezogen worden.
In Garsten war man, darauf hat bereits Zauner in MOÖLA 5 (1957) 272 hingewiesen, mit dem Wortlaut der Bestätigung der Pfarre am Ort jedoch nicht zufrieden und schritt zur Selbsthilfe, wie dies an der Rasur und dem von anderer Hand in gedrängter Form eingefügten Text zu erkennen ist. Diese Interpolation muß bald nach dem Empfang des Privilegs erfolgt sein, denn der Eintrag im Traditionskodex enthält bereits den verfälschten Text.
https://github.com/GVogeler/CEI2TEI/blob/master/relax_ng_compact/tei_cei.rnc
Mit den hier zusammengestellten 164 Texten beginnt eine Neuedition jener rechtserheblichen mittelalterlichen Dokumente (Urkunden) aus der Zeit bis 1192, welche einen Bezug zur Steiermark aufweisen. Erfasst wird damit jener Zeitraum, in welchem die Steiermark noch nicht in Personalunion mit Österreich verbunden war. Die wissenschaftliche Bearbeitung erfolgt durch em.Univ.-Prof. Dr. Friedrich Hausmann im Auftrag der Historischen Landeskommission für Steiermark.
MARC Relators für Rollen
DCTerms Datumsspezifikation
Papst Alexander III. nimmt das Kloster Garsten auf Bitten des Abtes Konrad [I.] und der Mönche in den päpstlichen Schutz, bestätigt den Besitzstand, insbesondere die durch Tausch zwischen Markgraf Otakar [II.] von Steier und Bischof Altmann von Passau erworbene Pfarrkirche zu Garsten mit bezeichnetem Pfarrsprengel samt Rechten, die Pfarre Gaflenz mit benanntem Bereich samt Zehent, Widem und Pfarrecht sowie den von Konrad [II.] von Raabs übertragenen Wald mit seiner Besiedelung, gewährt jedermann, außer Exkommunizierten und vom Interdikt Betroffenen, das Anrecht auf ein Begräbnis im Kloster, vorbehaltlich des Rechtes der jeweils für den Toten zuständigen Pfarrkirche, behält bestimmte Weihen dem rechtmäßigen Diözesanbischof, jedoch ohne Entgelt, vor, gestattet Gottesdienste bei einem über das Land verhängtem Interdikt unter genannten Bedingungen und die Aufnahme von Weltgeistlichen und freien Laien als Konversen, verbietet den Mönchen nach abgelegtem Gelübde das eigenmächtige Verlassen des Klosters, daher eine Rückkehr nur unter gewissen Bedingungen möglich ist, desgleichen die Forderung des Zehents von den mit eigener oder bezahlter Kraft geschaffenen Neubrüchen und regelt die freie Abtwahl allein durch den Konvent.
‡ Alexander episcopus servus servorum dei dilectis filiis Chounrado abbati Cartensisa monasterii eiusque fratribus tam presentibus quam futuris regularem
vitam professis in perpetuum. ‡
Desiderium, quod ad religionis propositum et
animarum salutem noscitur pertinere, animo nos decet libenti concedere et petentium
desideriis congruum impertiri suffragium. Eapropter, dilecti in domino filii, vestris iustis
postulationibus clementer annuimus et prefatum monasterium, in quo divino mancipati estis
obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et presentis scripti privilegio
communimus. Statuentes, ut quascumque possessiones, quecumque bona idem monasterium in
presentiarum iuste et canonice possidet aut in futurum concessione pontificum, largitione
regum vel principum, oblatione fidelium seu aliis iustis modis prestante domino poterit
adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. In quibus hec
propriis duximus exprimenda vocabulis: Predium
1 videlicet
ad Beheimberchb tradidit marchio Otacher
de Stira in manu
s
Altmanni episcopi
Patauiensis et aream, ubi constituta est
ecclesia
, <proc parrochia Garsten, in qua monasterium
fundatum est, et proc > omnibus, que sunt in hoc termino suis
appenditiis scilcet omnia, que interiacent inter Rubinich inferius urbem manantem et
Rubinich superiorem et infra fluvium An
æsum et fluvium St
iram usque
in
Rot
enbach, et ultra St
iram dotem illam et molendinum cum iure suo
et curtim illam, ubi Rubinich labitur in Anesum, cum
* decimatione et toto iure
sacerdotali
1 [c]um libera investitura. Parrochiam
Auelen
cz
2 cum omni decima et dote sua,
cuius termin
id sunt a fluvio R
ubinich usque ad
cursum Fr
uͦdenize alterius fluminis et usque ad principium Auele[n
c]z
usque ad
portam
2, cum omni parrochialie
iure. Silvam
3 a C
hunrad
o
nobil
i vir
o de Rat
koz tradit
am monasterio. In hac autem
silva territorium constitutum est, quod triginta mansioni[b]us et villicatione una
consistit
3. Ea vero, que ab eis episcopis vel ab aliis vobis
rationabiliter sunt indulta, sicut hactenus observata, ita et amodo precipimus
inviolabiliter observari. Sepulturam quoque loci illius liberam esse concedimus, ut eorum
devotioni et extreme voluntati, qui se illic sepeliri deliberaverint, nisi forte
excommunicati sint vel interdicti, nullus obsistat, salva tamen iustitia parrochialium
ecclesiarum, a quibus mortuorum corpora assumuntur. Crisma vero, oleum sanctum,
consecrationes altarium sive basilicarum, ordinationes etiam monachorum, qui ad sacros
ordines promovendi sunt, a diocesano suscipietis episcopo, siquidem catholicus fuerit et
gratiam atque communionem apostolice sedis habuerit eaque gratis et sine pravitate voluerit
exhibere. Cum autem generale interdictum terre fuerit, liceat vobis clausis ianuis exclusis
excommunicatis et interdictis, non pulsatis campanis, suppressa voce divina officia
celebrare. Liceat quoque vobis clericos vel laicos e seculo fugientes liberos et absolutos
ad conversionem recipere et eos sine contradictione aliqua retinere. Prohibemus insuper, ut
nulli fratrum vestrorum post factam in eodem loco professionem aliqua levitate sine abbatis
sui licentia fas sit de claustro discedere, discedentem vero absque communium litterarum
cautione audeat retinere, nisi obtentu artioris religionis. Sane novalium vestrorum, que
propriis manibus vel sumptibus colitis, sive de nutrimentis animalium vestrorum nullus a
vobis decimas presumat exigere. Obeunte vero te nunc eiusdem loci abbate vel tuorum quolibet
successorum nullus ibi qualibet subreptionis astutia seu violentia preponatur, nisi quem
fratres communi consensu vel fratrum pars sanioris consilii secundum dei timorem et beati
Benedicti regulam previderint eligendum. Decernimus ergo, ut nulli omnino hominum liceat
prefatum monasterium temere perturbare aut eius possessiones auferre vel ablatas retinere,
minuere aut aliquibus vexationibus fatigare, setf omnia integra
conserventur eorum, pro quorum gubernatione ac sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis
profutura, salva sedis apostolice auctoritate et diocesani episcopi canonica iustitia. Siqua
igitur ing futurum ecclesiastica secularisve persona hanc nostre
constitutionis paginam sciens contra eam temere venire temptaverit, secundo tertiove
commonita, si non satisfactione congrua emendaverit, potestatis honorisque sui dignitate
careat reamque se divino iudicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat et a
sacratissimo corpore ac sanguine dei et domini redemptoris nostri Iesu Christi aliena fiat
atque in extremo examine districte ultioni subiaceat. Cunctis autem eidem loco iura
servantibus sit pax domini nostri Iesu Cristif, quatinus et hic
fructum bone actionis percipiant et apud districtum iudicem premia eterne pacis inveniant. ‡
Amen ‡, amen, ‡ amen. ‡.
(R.)h Egoh Alexander catholice ecclesie episcopus
s(ub)s(cripsi).
(M.)
+ Egoi Hvbaldus Hostiensis episcopus ss.
+ Ego Iohannes presbiter cardinalis sanctorum Iohannis et Pauli tituli Pamachii
ss. + Ego Iohannes presbiter cardinalis tituli sancti Marci ss. + Ego Petrus presbiter cardinalis tituli sancte Susanne ss.k + Ego Cinthyus presbiter cardinalis tituli sancte Cecilie ss.
+ Ego Iac(inthus) diaconus cardinalis sancte Mar[ie] in Cosmidyn ss. + Ego
Ardicio sancti Theodori diaconus c[ardinalis] ss. + Ego Rainerius diaconus cardinalis
sancti Georgii ad velum aureum ss. + Ego Rainerius diaconus cardinalis sancti Adriani
ss.
Datum Laterani per manum Alberti sancte Romane ecclesie presbiteri cardinalis et
cancellarii nonis aprilis, indictione XIIª, incarnationis dominice anno Mº Cº LXXVIIIIº,
pontificatus vero domini Alexandri pape III anno XX.