Urkundenbuch des Herzogtums Steiermark


« zurück zur KategorieTEIDruckversion

GA 6

Unecht.

Markgraf Otakar [II.], dem Beispiel seines Vaters Markgraf Otakar [I.] folgend und nach dem Ersatz der von Eberhard geleiteten Kanoniker durch Mönche, bestätigt dem Abt Berthold [I.] von Garsten in Übereinstimmung mit der Urkunde des Bischofs Ulrich [I.] von Passau seinen mit Bischof Altmann von Passau vollzogenen Tausch von Gut und Kirche zu Behamberg mit den zugehörigen Zehenten gegen die Kirche zu Garsten mit benanntem Pfarrbereich und Rechten, des weiteren die von seinem in Rom verstorbenen Vater durch Boten verfügte Schenkung des Waldes am Damberg mit dem Weide- und Holznutzungsrecht und den von ihm selbst gestifteten, im einzelnen benannten Besitz und bewilligt die Hingabe von Gütern und Hintersassen durch seine Ministerialen und Eigenleute an das Kloster.

– – – , – .

Abschr. um 1190 im Traditionskodex Linz LA: Garsten Hs. 1 fol. 5r-6r (B).

UBLOE 1 (1852) 121 Nr. 10 aus B zu c. 1110.

Ausz.: Kurz, Beytr. 2 (1808) 504 (Nr. 27) aus B = Blumberger in Hormayr, Archiv 9 (1818) 568 Anm. ** = Hormayr, Beytr. 2 (1819) 187 Anm. ** — StUB 1 (1875) 116 Nr. 98 aus UBLOE 1 zu c. 1110. — Haider in MIÖG 113 (2005) 309 Anm. 113-116 und 310 Anm. 118.

Reg.: Hormayr, Archiv 6 (1815) 470.

Melzer, Gesch. Garsten (1907) 9 und 11 erachtete diese von ihm zu 1111 datierte Urkunde noch für echt, allerdings beim Eintrag in den Traditionskodex als zum Teil überarbeitet. Wonisch, Urkudenwesen (1926) 58f. Nr. 3 und Zauner in MOÖLA 5 (1957) 266-268 und 284 erkannten aber, daß hier eine Fälschung aus den Jahren 1180/1190 vorliegt.

Als Vorlage diente in der Hauptsache das Verzeichnis der in der Anfangszeit an das Kloster Garsten geschenkten Güter (s. Nr. Ga 5), wobei hier der Hinweis auf die Stiftung mit Säkularkanonikern und auf die Umwandlung in ein Benedikti­nerkloster ausführlicher dargelegt und nur der auf die Markgrafen zurückgehende Besitz genannt wird (= VL I). Dazwischen geschaltet ist der mit Bischof Altmann 1082 (?) vereinbarte Tausch entsprechend dem Wortlaut der echten Urkunde des Bischofs Ulrich I. von Passau (s. Nr. Ga 2), auf die auch verwiesen wird (= VL II). Die frei formulierten Bestimmungen über das Weide- und Holznutzungsrecht bzw. über das Jagdverbot im Wald am Damberg und über das den Ministerialen und Eigenleuten zugestandene Recht der freien Schenkung von Gütern und Hintersassen an das Kloster lassen den Zweck dieser Fälschung erkennen.

In nomine sanctȩ et individuȩ trinitatis. Otacher marchio Bertholdo abbati omnibusque eius successoribus imperpetuum. Pater meus Otacher Styrensis pia in deum ductus voluntate in fundo suo Garsten clericos quosdam religiosos continuit et benigne fovit, predia etiam quȩdam illis contulit, quibus primus Eberhardus1 prefuit, qui et canonicam ibidem instituit. Nos igitur in religionis augmento patrissare cupientes, episcopis Patauiensis ȩcclesiȩ voto nostro concurrentibus ex clericis canonicis monachos regulares ibidem commutavimus, cuncta, quȩ a patre meo illi ȩcclesiȩ donata fuerant, donantes et confirmantes, insuper et alia quȩdam superaddendoa tradentes. Primo scilicet dominicale illud, quod primum dotata eat ipsa ȩcclesia, ubi modo fundatum constat monasterium 1. Fecimus etiam concambium 2 cum ȩcclesia Patauiensi sub Altmanno eius sedis pontifice, quod item Garstensi ȩcclesiȩ donatum firmavimus. Tradidimus enim in manu b prefati episcopi * et advocati eius Oͮdalrici predium unum ad Beheimberch et aream, ubi constituta est ȩcclesia, et remisimus episcopo * decimationem contiguarum villarum eo tenore, ut ȩcclesia nostra Garstina perpetuo iure obtineret concessuc episcopi et successorum eius omnia, quȩ interiacent inter Rubinicham inferius urbem manantem et Rubinicham superiorem et infra fluvium Anesum et fluvium Styram usque Rottinbach, et ultra Styram dotem illam et molendinum cum iure suo et curtem illam, ubi Rubinicha labitur in Anesum, cum omni decimatione et toto iure sacerdotali 2, sicut et privilegium Garstensi ȩcclesiȩ ab episcopo Patauiensi Oͮdalrico contraditum testatur. Confirmamus etiam eidem ȩcclesiȩ ac in proprietatem contradimus secundam3 dotem trans Anesum cum silva contigua, quæ Danberc dicitur, in pascuam animalium et cesionem lignorum ac omnimodam utilitatem, sola venatione ferarum excepta. Sic enim et piȩ memoriȩ pater meus Otacher marchio, qui Rome defunctus dormit, nunciis Wolfgango et Erchingero mediantibus ipsi ȩcclesiȩ tradidit et quicquid cultum sive incultum inter fluviolos Danpach et Fruznich situm est. Beneficium Arnhelmi inter Rubinich et Fruznich * pro commutatione decimarum cum aliis alibi sitis tradidimus. Possessionem etiam * sitam, quȩ Iagirinberge dicitur. * Inter flumina vero Anesum et Styriamb hȩc sunt, quȩ tradidimus, scilicet Cellam et beneficium Liutoldi, quod Liutoldus et eius convicanei possident. Ad Husmannin duos mansus et quod Oͮthwin cum Sclauonibus possidetd. Dotem illam ad Ascaha, qua dotata est ȩcclesia sancti Martyni, aliam pertinentem ad titulum sancti Viti Dernberc. Ad Suammarin dimidium mansum antiquitus a parentibus nostris traditum. * In valle autem Anesi ad Scalchinberge * beneficium Woluoldi. * Item beneficium Meginhardi et Slateheim et Strechoͮ. * Aliud predium ad Steinnarin iuxta Michilindorf et unum mansum, * beneficia Oͮthfridi. * Ad Husrugkun loco, qui dicitur Rute, predium * pro decimis Cherbach dandis tradidimus, cuius partem cum vinea gratia meliorandi atque commodius ponendi fratres vendiderunt. * Ad Hartperge quinque vineas. * Iuxta Lauriacum predium. * Ad Cidilheim predium. * Non longe inferius iuxta Trunam fluvium dominicale unum. * Item ad Ascaha predium, quod * Rdolfus possidet, et vineas, quȩ in oriente sitȩ sunt, quinque ad Wachoͮ, tres ad Willehalmesburc, quatuor ad Moͮtinsdorf. * Ad Willehalmesburch loco, qui Crebizbarb dicitur, duodecim mansus cum XXX mancipiis * pro decimationibus dedimus, quod erat beneficium cuiusdam Etichis, cuius filium vocabulo Piligrimum rogatu propinquorum in ipso monasterio educandum tradidimus. Et quia locum ipsum no­strum augeri et proficere desideramus, tum pro salute nostra, tum pro requie parentum eterna, tum etiam pro vita successorum nostrorum et gloria omnibus ministerialibus et hominibus nostris licentiam plenariam concedimus predia sua vel mancipia ad ipsum monasterium contradendi seu conversionis gratiam inibi expetendi. Et ut hec omnia per manus meas et filii mei Liupoldi sollempniter celebrata rata permaneant et inconvulsa, tam impressione sigilli nostri quam et sub introductione testium idoneorum per aurem * ad­trac­torum censuimus roboranda. Hii sunt autem testes: Meginhardus et frater eius Fride­ricus, Walter, Adelbero, Walchn filius Ruͦtperti, Heinricus filius Meginhaldi, Gotscalch, Marchwart et frater eius Meginhardus, Bruno et frater eius Rdolfus, Adelbero, Raffolt, Habrant, * Otacher, Rdolf, Erchinger, Gerunch, Reginher, Lantfrit, Engilscalch 3.


a) zweiter Schaft des u verb. aus p

b) B

c) concessum B

d) possident B

1) Eberhardus — monasterium VL I

2) concambium — sacerdotali VL II

3) secundam — Engilscalch VL I.


Metadaten

Aussteller Markgraf Otakar II. von Steier
EmpfängerGarsten
RegestMarkgraf Otakar II. von Steier bestätigt dem Abt Berthold von Garsten seinen mit dem Bischof von Passau vorgenommenen Gütertausch um die Kirche von Garsten
Datum (ISO 8601)unbekannt
Ortunbekannt
SpracheLatein
DruckversionPDF anzeigen Druckversion
MetadatenTEI anzeigen TEI
LizenzCreative Commons BY-NC-SA
Permalink/Handlehttps://gams.uni-graz.at/o:stub.112, hdl.handle.net/11471/505.10.16
ZitiervorschlagUrkundenbuch des Herzogtums Steiermark I,1, bearb. v. Friedrich Hausmann, GA 6, digitale Fassung: hdl.handle.net/11471/505.10.16, Graz: Historische Landeskommission für Steiermark, 2007 (29.03.2024)