[INCIPIT LIBER ORDINARIUS ECCLESIAE SALISBURGENSIS]
INCIPIT ORDO ANTIPHONARII PER ANNI CIRCULUM
Secundum sex aetates saeculi disponitur ordo historiarum per circulum anni incipiens a septuagesima. In ipsa enim agitur de primordiis mundi et gestis primae aetatis. Secunda aetas notatur per diluvium et arcam Noe, tertia per fidelia facta Abrahae et ducatum Moysi. Mox interrumpitur aetatum distinctio propter annuum recursum dominicae passionis et paschalis festi, quo aetas ultima et futurae resurrectionis gloria praesignatur. Finitis sollemnitatibus designatur quarta aetas per David, quinta per transmigrationem Babylonis. Quae, quia usque ad adventum domini protenditur, notabilis efficitur patrum *prius scriptis, deinde prophetarum, qui tunc leguntur vaticiniis, qui eundem adventum domini designant, licet quaedam etiam secundum eius adventum praefigurent. Ideo et pars eius ultima, id est ebdomada proxima ante adventum domini, a sanctis patribus praeparatio domini vocatur. Quod dispositor lectionarii ostendit et excitat nos ad colendum domini adventum dicens: Ecce dies veniunt. Sexta aetas incipit in adventu domini. Quem nullus ante quintas kalendas decembris nec post tertiam nonam decembris debet inchoare, sed in his septem diebus secundum auctoritatem Bedae et aliorum patrum, ubicumque dominicus dies venerit, nec ultra quattuor ebdomadas protendetur umquam adventus domini minus saepe erit. Ab adventu domini usque ad nativitatem eius Te deum laudamus, Gloria in excelsis, Ite missa est dimittimus, quia maior est gloria novi testamenti quam veteris, cuius typum infra adventum domini observamus. Aliquanto etiam festivius nativitatem domini suscipimus, si huiusmodi glorificationes aliquamdiu suppressas quasi de novo die illa incipimus. In nataliciis apostolorum et sancti Nicolai [crucis] assumunt, non adeo congruum videtur, cum eo tempore de infantia Christi potius quam de eius passione cantetur atque legatur. dedicatione ecclesiae praedictas glorificationes non omitti mus. Hinc usque post octavam pentecosten solitam mentionem sanctae crucis ad vesperam sive ad matutinum, et in sexta feria, et de sancta trinitate in dominicis diebus reticere solemus. Nam quod quidam illo brevissimo spatio, quod purificationem sanctae Mariae et septuagesimam aliquando disiungit, mentionem sanctae Item alio modo. In dominica prima de adventu domini quidam legunt EV Erunt signa, eo quod sanctus Gregorius in libro homiliarum in primis illud posuerit. Sed parum attendunt, quia idem apostolicus in eodem libro huiusmodi ordinem non attendit, in quo plura evangelia penitus non tetigit. Insuper et quae exposuit multotiens posteriora prioribus anteponere consuevit. Alii evangelium initii Marci evangelistae legunt, sed quia inusitatum est, pauci assentiunt. Nos autem ex antiqua traditione Cum appropinquaret legimus, non utique sedi apostolicae, si aliter iusserit, praeiudicantes, sed interim auctoritatem sanctorum patrum sec tantes. Nam sanctus Hieronymus in libro comitis ita ordinavit, cuius libri ordinem et sanctus Gregorius diligentissime observavit, sive autem lectionibus et evangeliis missales orationes in sacramentario adaptaret, sive dum antiphonas ex eisdem evangeliis quam plurimis diebus in antiphonario attitularet. Ipsum quoque evangelium Cum appropinquaret, etsi de itinere domini ad passionem historialiter videatur, non tamen istius adventus omnino obliviscitur, cum pueri Hebraeorum in laude eius illud psalmistae in altum proclament: Benedictus qui venit. Quod auctor antiphonarii de hoc adventu procul dubio intellexit, cum inde responsorium in historiam dominicae nativitatis composuerit.
[DOMINICA PRIMA ADVENTUS]
In adventum domini Ad vesperam RP Ecce dies *veniunt. Post Gloria patri iteratur responsorium, quod quidam contra auctoritatem in priori sabbato anticipent. Conditor alme siderum. VS Rorate caeli desuper. AM Ecce nomen domini 1-a. Hac nocte et in secunda vespera dicetur tantum una oratio. Sed deinceps secunda oratio de sancta Maria Deus qui de beatae Mariae. Tertia oratio de omnibus sanctis Conscientias nostras. Versus ad collectas Ave Maria gratia plena. VS Spiritus sanctus superveniet in te. VS Egredietur virga de radice Iesse. VS Egredietur dominus. De omnibus sanctis VS Ex Sion species. Ad matutinum AC *Angelus. Ad vesperas AC *Spiritus sanctus. AC Angelus domini 1-a. AC Ne timeas. AC Ante*quam convenirent. AC Missus est Gabriel angelus 8-c, differtur, dum idem evangelium legitur. De omnibus sanctis AC Ecce dominus veniet. Sed ideo hac dominica eaedem antiphonae vitantur, quia nondum sunt cantatae in historiis.
Ad completorium CP Patientes estote. *vel Tu in nobis es domine propter collectam. HY Veni redemptor gentium. AD Qui venturus est veniet 4-a.
[Ad matutinum] INV Ecce venit rex. PS Venite exultemus. HY Verbum supernum. In primo nocturno AN Scientes quia hora 4-a. PS Beatus vir. VS Egredietur virga. Ab adventu domini usque ad nativitatem eius legatur Isaias propheta. RP Aspiciens a longe. Quod et sola hac nocte *dicitur cum tribus versibus. Infra ebdomadam repetitur tantum cum uno versu. Tres dicimus versus, ut monstremus Christum venturum esse omnium salvatorem et eorum, qui in naturali lege fuerant, quos et terrige nas vocat dicens Quique terrigenae. Ite. Quia adhuc tales erant, quales eos terra genuerat: nec lege informati, nec plena fide. Unde et nationes nominantur, qui manent, sicut nati sunt, et gentes, ut geniti sunt. Qui tamen aliqui credebant et optabant adventum domini, ut Moyses, qui dixit Mitte quem missurus es, et eorum, qui erant sub lege: quos significat versus Qui regis Israel. Nuntia nobis. Et eorum iustorum, qui discesserant a saeculo, qui etiam eum etiam expectabant apud inferos: quos significat versus Tollite portas. Qui regnaturus. Gloria patri gratias agit pro eis, qui sub gratia iam sunt. Post Gloria patri iteratur responsorium. RP Aspiciebam. RV Ecce dominator. RP Missus est Gabriel. RV Ave Maria. In secundo nocturno AN Nox praecessit 4-a. VS Egredietur dominus. Hic legantur sermones de adventu domini. RP Ave Maria. RV Tollite portas. RP Salvatorem expectamus. RV Praeoccupemus. RP Audite verbum. RV A solis ortu. In tertio nocturno AN Hora est iam 8-c. VS Ex Sion species. EV Cum appropinquaret Iesus Bethaniam. RP Ecce virgo concipiet. RV Tollite portas. RP Obsecro domine. RV A solis ortu. RP Laetentur caeli. RV Ecce dominator. Quod et post Gloria patri iterabitur, quia infra adventum domini et nativitatem eius Te deum laudamus non canitur, nisi in sollemnitatibus sanctorum Sed ad matutinum sanctae Mariae *nec tunc quidem dicitur.
Ad laudes AN In illa die stillabunt montes 8-a. AN Iucundare filia Sion 8-c. AN Ecce dominus veniet et omnes sancti 5-a. AN Omnes sitientes venite ad 7-c. AN Ecce veniet propheta magnus 4-b. HY Vox clara. VS Vox clamantis in deserto. AB Spiritus sanctus 8-a.
Ad primam AN Bethlehem non es minima 4-b. CP Regi saeculorum immortali. Responsorium ad primam mutamus secundum reliqua responsoria cursuum. RB Christe fili dei vivi miserere nobis. RV Qui sedes ad dexteram patris omnipotentis usque in vigiliam nativitatis domini, exceptis festivitatibus sanctorum.
Ad tertiam AN Dicite filiae Sion 8-c. RB Veni ad liberandum nos. RV Et ostende faciem. VS Timebunt gentes.
Ad sextam AN Tuam domine excita potentiam. RB Ostende nobis domine misericordiam. RV Et salutare. VS Memento nostri domine.
Ad nonam AN In tuo adventu erue 1-a. RB Super te Hierusalem. RV Et gloria eius. Domine deus virtutum.
Ipso die ad processionem dicatur RPP Missus est Gabriel. In reditu nonum responsorium.
[Ad missam] Usum etiam dalmaticarum et subtilium omittimus in praesentiam eius, cuius adventum expectamus, ut tanto gloriosior appareat. Praefationes etiam de sancta trinitate *et de sancta Maria reticemus, sed tantum cottidianam dicere solemus cum una tantum collecta ad missam. Credo in unum dicitur. Missa cum Benedicamus domino clauditur.
In secunda vespera RP Festina ne tardaveris. RV Veni domine. RV Gloria patri. RP Festina. HY Conditor alme. VS Rorate caeli desuper. AM Ne timeas Maria 8-a.
[COMMENTARIUS]
Si festum sancti Andreae in dominicam adventus domini evenerit, de adventu domini per omnia cantetur. De sancto Andrea vero antiphona Mox ut vocem domini et oratio ad vesperas et ad matutinum et ad missam dicatur. In secunda vespera dominici adventus de ipso festo plenarie cantetur. Idem observandum erit de festis Nicolai, Luciae virginis, Thomae apostoli.
FERIA SECUNDA PRIVATIS DIEBUS
[Ad matutinum] INV Regem venturum dominum. Venite exultemus. *Ab hinc flectamus genua in inchoationem horarum usque ad nativitatem domini exceptis festis diebus. Una nocte versus Egredietur virga, alia Egredietur dominus, tertia VS Ex Sion species. Sed ad laudes non mutatur VS Vox clamantis. AB Angelus domini 1-a. Post primam collectam hic de sancta Maria et de omnibus sanctis, ut supra dictum est.
Ad primam AN Veni domine visitare nos 7-a. Quidam dicunt hoc CP Domine miserere nostri de Isaia propheta, quia satis congruum videtur esse tempori adventus et nativitatis domini.
Ad tertiam AN Veni et libera nos deus 8-c. Responsoria cum versibus suis, sicut praenotata sunt, dicantur usque in vigiliam nativitatis domini.
Ad sextam AN Tuam domine 4-b.
Ad nonam AN In tuo adventu erue 1-a.
Ad vesperas AM Hierusalem respice 7-a.
FERIA TERTIA
[Ad laudes] AB Antequam convenirent 1-a.
[Ad vesperas] AM Quaerite dominum 4-a.
FERIA QUARTA
[Ad laudes] AB De Sion exibit lex et verbum 2-a.
[Ad vesperas] AM Veniet fortior me 8-g.
FERIA QUINTA
[Ad laudes] AB Benedicta tu in mulieribus 4-b.
[Ad vesperas] AM Expectabo dominum 4-b.
FERIA SEXTA
[Ad laudes] AB Ecce veniet deus et homo 1-d.
[Ad vesperas] AM Ex Aegypto vocavi filium meum 4-c.
SABBATO
[Ad laudes] AB Sion noli timere ecce deus tuus veniet 4-c.
[Ad vesperas] AM Ecce in nubibus caeli filius 1-a.
[COMMENTARIUS]
Ubi plures antiphonae fuerint in feriis, memento, ut *ad horas dicantur. Si festum aliquod inciderit, de quo cantandum sit, tamen in fine dicatur ferialis antiphona et oratio dominicalis ad vesperam et matutinum. Et si plenum officium erit, dicantur sollemniter hymni ad cursus, et responsoria ad primam secundum reliqua responsoria cursuum.
DE SANCTO NICOLAO
[Ad vesperas] Super psalmos AN *Sancte Nicolae 4-a. PS Laudate pueri. RP Beatus Nicolaus. HY Plaudat. VS Gloria et honore. AM O pastor aeterne 1-a.
[Ad matutinum] INV Confessorum regem. PS Venite exultemus. HY Iste confessor. In prima nocturna AN Nobilissimis 1-a. PS Beatus vir. AN Postquam domi 2-a. PS Quare fremuerunt. AN Pudore bono 3-a. PS Domine quid multiplicati. Gloria et honore. RP Confessor dei. RV Erat enim. RP Operibus sanctis. RV Vocem quippe. RP Quadam die. RV Mox illis clamantibus. In secundo nocturno AN Auro virginum 4-a. PS Cum invocarem. AN Innocenter puerilia 5-b. PS Verba mea. AN Gloriam mundi 6-a. PS Domine dominus noster. VS Posuisti domine. RP Audiens Christi confessor. RV Statimque. RP Qui cum audissent. RV Clara quippe voce. RP Beatus Nicolaus. RV Ut apud Christum. In tertio nocturno AN Pontifices almi divina 7-a. PS Domine quis habitabit. AN Sanctus quidem triticum 8-a. PS Domine in virtute. AN Muneribus datis 1-a. PS Domini est terra. VS Magna est gloria eius. RP Ex eius tumbae. RV Catervatim. RP Summe dei praesul. RV Qui tres pueros. RP Dum mirensium. RV Tam diu quippe.
Ad laudes AN Beatus Nicolaus 8-a. AN Ecclesiae sic sanctae frequentans limina 8-a. AN Infantia teneriori decursa corpus 8-a. AN Sancte et iuste vivendo ad honorem 8-a. AN Sancte Nicolae 4-d. HY Iesu redemptor. VS Iustus ut palma. AB O per omnia 8-a.
Ad horas laudes dicantur et
In secunda vespera HY Plaudat laetitia. VS Iustus ut palma. AM O Christi pietas 6-a.
[COMMENTARIUS]
Memento etiam, quod in festo hoc et in festis apostolorum ad primum completorium cantes super canticum Nunc dimittis AD Pa 4-a, ad secundum vero AD cem tuam quaesumus *Vigila super nos 4-d. In mediocribus vero festis novem lectionum, verbi gratia Luciae, ad primum completorium dicatur AD *Vigila, ad secundum vero AD Qui venturus est 4-a.
DOMINICA SECUNDA
Ad vesperas RP Rex noster. HY Conditor alme. VS Rorate caeli desuper. AM Leva Hierusalem 1-d.
[Ad matutinum] INV Rex noster. PS Venite. HY Verbum supernum. In primo nocturno AN Scientes 4-a. Tres lectiones legantur de Isaia . RP Hierusalem cito. RV Israel si me. RP Ecce dominus. RV A solis ortu. RP Hierusalem. VS Leva in circuitu. In secundo nocturno AN Nox praecessit 4-a. Quarta LS Superiore dominica capitulum evangelicum. RP Civitas Hierusalem. RV Ecce dominator. RP Ecce veniet dominus. RV Ecce dominator. RP Sicut mater consolatur. RV Deus a Libano. In tertio nocturno AN Hora est 8-c. EV Erunt signa in sole et luna. RP Hierusalem plantabis. RV Deus a Libano. RP Egredietur dominus. RV Deus a Libano. RP Rex noster. RV Ecce agnus.
Ad laudes AN Ecce in nubibus caeli 1-a. AN Urbs fortitudinis nostrae Sion 7-d. AN Ecce apparebit dominus et 7-a. AN Montes et colles cantabant coram 1-a. AN Ecce dominus noster 3-b. HY Vox clara. VS Vox clamantis. AB Super solium David 8-a.
Ad primam AN Bethlehem non es minima 4-d.
Ad tertiam AN Dicite filiae 8-d.
Ad processionem RPP Hierusalem cito. RV Israel. In reditu RPP Rex noster.
Ad sextam AN Tuam domine excita 4-b.
Ad nonam AN In tuo adventu erue 1-a.
In secundas vesperas RP Festina ne tardaveris. AM Beata es Maria quae credidisti 8-a.
FERIA SECUNDA
[Ad laudes] AB De caelo veniet dominator 7-a.
[Ad vesperas] AM Ecce rex veniet dominus terrae 4-b.
FERIA TERTIA
[Ad laudes] AB Super te Hierusalem orietur dominus et gloria 4-b.
[Ad vesperas] AM Vox clamantis in deserto 5-b.
FERIA QUARTA
[Ad laudes] AB Ecce mitto angelum meum qui 7-a.
[Ad vesperas] AM Sion renovaberis 4-c.
FERIA QUINTA
[Ad laudes] AB Tu es qui venturus es domine quem 7-c.
[Ad vesperas] AM Qui post me venit 4-b.
FERIA SEXTA
[Ad laudes] AB Cantate domino canticum novum 7-a.
[Ad vesperas] AM Erumpent montes 7-a.
SABBATO
[Ad laudes] AB Dicite *pusillanimes 1-b.
Ad tertiam AN Levabit dominus 1-a.
DE SANCTA LUCIA
[Ad vesperas] RP Grata facta est. RV Adiuvabit. HY Iesu corona. VS Specie tua. AM In tua patientia 1-a.
Ad completorium CP Tu in nobis es domine et nomen tuum. AD *Vigila.
[Ad matutinum] INV Regem virginum. HY Iesu corona. In primo nocturno AN O quam 7-c. PS Domine dominus. AN pulchraSicut myrra electa 4-b. PS Caeli enarrant. AN Nigra sum sed formosa 3-b. PS Domini est terra. VS Specie tua. RP Veni sponsa. RV Veni electa. RP Concupivit rex. RV Specie tua. RP Haec est virgo. RV Media. In secundo nocturno AN Specie tua et pulchritudine 7-c. PS Eructavit. AN Adiuvabit eam 7-c. PS Deus noster refugium. AN Sicut laetantium 7-c. PS Fundamenta. VS Diffusa est gratia. RP Propter veritatem. RV Dilexisti. RP *Induit me dominus. *. RP Veni electa. RV Specie tua et. In tertio nocturno AN Surge aquilo 7-c. PS Cantate i. AN Vulnerasti cor meum 8-a. PS Dominus regnavit exultet. AN Aquae multae 8-g. PS Cantate domino ii. VS Audi filia et vide. RP Lucia virgo. RV Sicut per me. RP Rogavi dominum. RV Pro eo ut me. RP Grata facta. Post Gloria patri iterabitur.
Ad laudes AN Orante sancta Lucia 7-d. AN Lucia virgo quid a me petis 7-a. AN Per te Lucia virgo civitas Syracusana 8-a. AN Benedico te pater domini mei Iesu 8-a. AN Tanto pondere eam fixit 7-c. HY Virginis proles. VS Adiuvabit eam dominus. AM Columna es immobilis 1-a.
Ad horas dicimus laudes.
In secunda vespera AN Orante sancta 7-d. PS Dixit dominus. AN Lucia virgo 7-a. PS Laudate pueri. AN Per te Lucia virgo 8-b. PS Laetatus sum. AN Tanto pondere 7-c. PS Nisi dominus. AN Columna es immobilis 1-a. PS Lauda Hierusalem. HY Virginis proles. AM Soror mea Lucia virgo deo 8-b.
[ANTIPHONAE MAIORES]
Hic incipe has antiphonas AM O sapientia. AM O adonai et dux domus Israel. AM O radix Iesse qui stas in signum. AM O clavis David et sceptrum. AM O oriens splendor lucis aeternae. AM O rex gentium et desideratus. AM O Emmanuel rex et legifer. AN O virgo virginum quomodo fiet istud quia nec primam 2-a. AN O Gabriel nuntius caelorum qui ianuis clausis ad me intrasti 2-a. AN O rex pacifice tu ante saecula nate per auream egredere portam 2-a. AN O Hierusalem civitas regis summi leva in circuitu oculos tuos 2-a. AN O mundi domina regio ex semine orta ex tua iam Christus processit alvo 2-a. AN O Thoma Didyme per Christum quem meruisti tangere te precibus 2-a. Has antiphonas solemus initiare quintas decimas kalendas ianuarii. Quae autem restant, si placet, ad horas cantare poteris.
DOMINICA TERTIA
Ad vesperas RV Ecce radix Iesse. RV Deus a Libano. HY Conditor alme. VS Rorate caeli. AM Ante me non est formatus 1-a.
[Ad matutinum] INV Dominum qui venturus. PS Venite. Hymnum et antiphonas super nocturnos cum versibus suis ut in prima dominica. [In primo nocturno] RP Ecce apparebit. RV Ecce dominator. RP Bethlehem civitas. RV Deus a Libano. RP Qui venturus est. RV Ex Sion species. [In secundo nocturno] RP Suscipe verbum. RV Ave Maria. RP Aegypte noli flere. RV Ecce dominator. RP Prope est ut veniat. RV Qui venturus est. [In tertio nocturno] EV Cum audisset Ioannes in vinculis. RP Descendet dominus. RV A solis ortu. RP Docebit nos dominus. RV Ex Sion species. RP Ecce radix Iesse. RV Deus a Libano.
Laudes AN Veniet dominus et non tardabit 1-e. AN Hierusalem gaude gaudio magno 8-a. AN Dabo in Sion salutem et in Hierusalem 8-a. AN Montes et omnes colles humiliabuntur 5-a. AN Iuste et pie vivamus 2-a. HY Vox clara. VS Vox clamantis. AB Ioannes autem cum audisset 1-a.
Ad primam AN Bethlehem.
Ad tertiam AN Dicite filiae.
Ad processionem RPP Suscipe verbum. Si non suffecerit, cantat RPP *Ecce radix. In reditu *Veni domine.
Ad sextam AN Ite dicite Ioanni 1-e.
Ad nonam AN In tuo adventu 1-a.
Ad [secundas] vesperas AM Tu es qui venturus es 8-c.
FERIA SECUNDA
[Ad laudes] AB Dicit dominus paenitentiam 8-a.
[Ad vesperas] AM Beatam me dicent 8-a.
FERIA TERTIA
[Ad laudes] AB Consurge consurge induere 2-a.
[Ad vesperas] AM Elevare elevare consurge 8-a.
FERIA QUARTA
[Ad laudes] AB Ponam in Sion salutem et in Hierusalem 8-c.
[Ad vesperas] AM Ponent domino gloriam et laudem 5-a.
FERIA QUINTA
[Ad laudes] AB Consolamini consolamini popule 2-a.
[Ad vesperas] AM Laetamini cum Hierusalem 5-a.
FERIA SEXTA
[Ad laudes] AB Dies domini sicut fur ita in nocte 1-f.
[Ad vesperas] AM Hoc est testimonium quod perhibuit 1-a.
SABBATO
[Ad laudes] AB Quomodo fiet istud 7-a.
[Ad vesperas] AM Dabit illi dominus 1-a.
DE IEIUNIO HIEMALI IN EBDOMADA TERTIA ADVENTUS DOMINI SEMPER CELEBRANDO
In hiemali ieiunio, quod in proximo sabbato ante vigiliam nativitatis dominicae semper est observandum, nihil in officiis variatur. Et notandum omnes apostolicos, a beato Petro usque ad Simplicium papam, ordinationes tantum in ieiunio decembris celebrasse, ut in romano pontificali legitur. Unde et istud ieiunium non immerito plenius quam reliqua suum habet officium. Nam reliqua aliunde nunc ex toto, nunc ex magna parte per suas ferias inofficiantur. In omni ieiunio quattuor temporum, nisi infra pentecosten, genua flectimus, in quarta quidem feria ad priorem tantum orationem sine salutatione prolatam, nam secunda sine genuflexione recitatur. In sabbato autem omnes orationes genuflexio sine salutatione praecedit, praeter illam de camino, ubi etiam salutatio praemittitur absque flexione genuum, more trium puerorum, qui statuam adorare noluerunt cum gentibus. Ordo etiam praecipit, ut infra hymnum trium puerorum non sedeamus, ne illis in camino laborantibus nos inertiae sessionis dediti esse videamur contrarii.
CUR SABBATUM DUODECIM LECTIONUM DICATUR
Hoc autem sabbatum, quamvis sex lectiones habeat tantum, dicitur tamen duodecim lectionum, eo quod antiquitus eaedem lectiones bis legebantur graeca lingua videlicet et latina. Sciendum autem secundum Callistum papam et martyrem huiusmodi ieiunia quater in anno celebrari constituisse, quae prius ter in anno tantum celebrata sunt. Sicut idem apostolicus ad Benedictum episcopum scribens testatur. Observandum etiam est, ut in hoc ieiunio ad nocturnos evangelia legantur. Quarta quidem feria Missus est Gabriel Missus est Gabriel 8-d. Sexta vero feria EV Exurgens Maria cum antiphona super Benedictus Ex quo facta 1-a. Sabbato autem EV Anno quintodecimo cum antiphona ex eo sumpta super Benedictus Omnis vallis implebitur 5-b. cum antiphona super Benedictus
[DE FESTO SANCTI THOMAE APOSTOLI]
Si festum sancti Thomae apostoli in quamlibet harum feriarum inciderit, de ipso per omnia dicatur. Verbi gratia: Si secunda vel tertia vel quinta feria vigilia eius fuerit, de vigilia ad nonam missa celebretur. Si vero in diem ieiuniorum occurrerit, recitata prima collecta de ieiunio, secunda de vigilia dicatur. Dicta itaque collecta de festo ad vesperam, antiphona dicatur O clavis David. Ad matutinum legatur EV Thomas unus ex duodecim usque ad illum locum Beati qui non viderunt et crediderunt. Homiliam ab eo loco incipe, ubi dicitur Iste unus discipulus defuit. Lege tres lectiones usque ad illum locum, ubi Gregorius de pascha loquitur. In evangelio Thomas qui dicitur Didymus 1-a. Post collectam de festo omni anno memor esto, ut semper cantes AC Nolite timere quinta enim die 8-a. Cavendum vero est, ne haec sola antiphona usquam transponatur, quia haec dies est quinta a nativitate domini. In secunda vespera AM Quia vidisti 8-a. *Notandum et diligenter est observandum, quod in die sancti Thomae debet fieri sollemnis processio per ambitum cum his responsoriis beati Thomae cum reliquis. In reditu vero Sancte Thoma sine statione. de adventu domini Notandum quoque et observandum diligenter, ut, cum feriales antiphonae inciderint super Magnificat vel Benedictus cantandae, quae videntur sonare de sancta Maria, adventum domini pertinere, verbi gratia: Angelus domini. Antequam convenirent. AE Beatam me dicent. AE Beata es Maria. Ideoque collectam de adventu domini recipere, qua dicta nihilominus de sancta Maria una quaelibet ex ipsis dici debere.
DOMINICA QUARTA
Ad vesperas RP Non auferetur. HY Conditor alme. VS Rorate caeli desuper.
[Ad matutinum] INV Vigilate animo. PS Venite exultemus. Hymnum et antiphonas super nocturnas cum versibus ut in prima dominica. [In primo nocturno] RP Canite tuba. RV A solis ortu. RP Vicesima quarta die. RV Ego sum. RP Non auferetur sceptrum. RV Pulchriores sunt oculi eius vino. [In secundo nocturno] sermo Augustini Vos inquam convenio o Iudaei. RP Me oportet minui. RV Hoc est testimonium. RP Ecce iam venit plenitudo. RV Prope est ut veniat. RP Virgo Israel revertere. RV A solis et occasu. [In tertio nocturno] EV Miserunt Iudaei. RP Iuravi dicit dominus. RV A solis ortu. RP Non discedimus. RV Domine. RP Intuemini quantus. RV Et dominabitur.
Matutinales laudes AN Canite tuba in Sion 1-a. AN Ecce veniet desideratus cunctis 1-a. AN Erunt prava in directa et aspera 1-f. AN Dominus veniet occurrite illi 1-a. AN Omnipotens sermo tuus 2-a. HY Vox clara. VS Vox clamantis. AB Ave Maria gratia plena 1-a.
Ad primam AN Bethlehem non es minima 4-d.
Ad tertiam AN Dicite filiae Sion 8-c.
Ad processionem RPP Ecce iam venit vel Virgo Israel. In reditu RPP Intuemini quantus.
Ad sextam AN Ecce deus noster et expectabamus 8-a.
Ad nonam AN In tuo adventu 1-a.
[DE HISTORIA CLAMA]
Regula de feriis quomodo vel quando cantandae sint, quas quidam aestimant propter hiemale ieiunium esse institutas, sed falluntur propter rationem subiectam. Si romana auctoritas illas ferias, scilicet Clama in fortitudine, cum sequentibus feriis ad hoc instituisset, ante dominicam vacantem, id est Canite tuba, has quoque sicut diurnalia eiusdem ieiunii officia collocaret. Nam hoc quoque in omnibus eiusmodi ieiuniis observatur, ut officia eorum semper dominicam vacantem praecedant, quae etiam semper post ipsa observatur iuxta statuta sanctorum patrum, aut penitus praetermittitur. Nec utique aliqua dominica vacans proprie dicitur, nisi quae huiusmodi ieiunii officia indivise sequitur, a quibus etiam ipsa inofficiatur, si necesse fuerit, ut observetur. Praeterea si eaedem feriae pro ieiunio institutae essent, secundam, tertiam, quintam feriam eodem modo ut quartam et sextam et sabbatum inofficiatis haberet, dum tamen nihil ad illas praedictum ieiu nium pertineret. Patet igitur has ferias non pro ieiunio, sed potius ad hoc esse institutas, ut proxima ebdomada ante nativitatem domini sicut et ante pascha tanto plus in officiis habeat, quanto vicinior dominicae sollemnitati existit. Nam et antiphonarius hoc innuere videtur, qui historiam Canite tuba proximam dominicam ante nativitatem domini vocat et hanc, id est Clama in fortitudine, infra ebdomadam eiusdem dominicae canendam subsequenter insinuat, singulis feriis singulas matutinales laudes attribuens. Sunt autem ita descriptae, ut eo anno observantur, cum nativitas domini in dominica et vigilia in sabbato occurrit, quod et sic habet antiphonarius Nolite timere in quarta praece denti feria descripta, et AN Expectetur sicut pluvia de cantico sabbati vigiliae ascripta demonstratur. Unde et ipsum sabbatum speciali matutinali laude insigniri non necesse habuit. Nam omni anno aut eiusdem vigiliae officium obtinebit aut alterius feriae, quam eadem vigilia eo anno occupaverit, illo non negligenter observato, ut sabbatum semper de vigilia ferialem psalmum et canticum cum antiphona possideat. Et vigilia ipsius feriae, quam sibi vindicavit, ferialem psalmum et canticum cum antiphona obtineat. Item sciendum autem in antiquis antiphonariis ante nativitatem domini nonnisi septem officia continuari, videlicet vacantis dominicae et quinque feriarum, atque vigiliae. Unde et annuatim eadem officia ab octava die, quae nativitatem domini praecedit, congrue incipimus, ut totam illam septimanam statutis officiis celebrem habeamus, sanctorum patrum institutionem huic celebritati ex parte nostra applicemus. Et hoc quoque non otiose notandum, quia huius septimanae officia, etsi specialiter pro ieiu nio, ut probatum est, non sint instituta, numquam tamen illud omnino reliquunt, nisi eo anno, dum nativitas domini in dominica occurrit. Tunc enim vigilia in sabbato evenit, et hoc ieiunium extra hanc septimanam in praecedenti sabbato celebrari compellit. Nam officium vigiliae et ieiunii simul in una die competenter nequeunt observari. In omnibus autem aliis annis idem ieiunium aut ex integro aut ex alia parte praedictae septimanae includitur et per legitimas ferias eius celebratur. Unde et antiphonae de evangeliis huius ieiunii, quamvis multotiens cum ipso anticipentur, merito tamen quarta et sexta feria et sabbato eiusdem septimanae describuntur, quia easdem ferias idem ieiunium adeo frequentat, ut vix uno anno illas ex integro derelinquat. nec tamen aliquam diem praeter Item de eodem. Sciendum est septem ferias ante vigiliam domini cum matutinalibus laudibus antiphonarii celebrari debere, septimaeque feriae antiphonas deesse, nisi a praecedentibus colligantur, sicut in ipsis feriis annotabimus. Quaecumque autem feriae in proxima ebdomada propter missam sancti Thomae apostoli aut festos dies natalis impediuntur, ne suo in loco celebrentur, in tertia ebdomada adventus domini celebrentur, in easdem antecedentis septimanae ferias transponantur. Verbi gratia: Festum sancti Thomae, si sit in secunda vel tertia feria proximae ebdomadae, matutinale officium illarum feriarum in prioris septimanae feriam secundam vel tertiam transponatur, ceterae omnes feriae, nisi a diebus natalis fiat impeditio, in eadem videlicet proxima natali ebdomada agentur. Item, si vigilia natalis domini tertia vel quarta feria extiterit, praecedentis feriae, hoc est secunda ac tertia, cum antiphonis suis celebrabuntur. Ceterae vero in priori, ut dictum est, ebdomada observabuntur. Observandum est etiam, ut, quotienscumque vacantis ebdomadae feriae in ebdomadam praecedentem transferuntur, feriales antiphonae eiusdem ebdomadae ad horas dicantur.His annectendum congruum videtur, ut quotienscumque festa sanctorum, de quibus agitur plenum officium, verbi gratia sancti Nicolai, sanctae Luciae, sancti Thomae, infra adventum et nativitatem domini sabbato occurrerint, secundam non de ipsis, sed de adventu domini esse celebrandam.
FERIA SECUNDA
[Ad matutinum] INV Surgite vigilemus venite adoremus. PS Venite exultemus domino. RP Clama in fortitudine. RV Supra montem. RP Orietur stella ex Iacob. RV Et adorabunt. RP Modo veniet dominator. RV Orietur in.
Ad laudes AN Ecce veniet dominus princeps regum terrae 4-b. AN Dum venerit filius hominis 8-g. AN Ecce iam veniet plenitudo temporis 5-a. AN Haurietis aquas in gaudio de 5-b. AN Egredietur dominus de loco 4-a. AB Egredietur virga de radice 1-a.
FERIA TERTIA
[Ad matutinum] Invitatorium ut supra. RP Egredietur dominus. RV Ex Sion. RP Praecursor pro nobis ingreditur. RV Ecce dominator dominus. RP Videbunt gentes iustum. RV Et eris corona.
Ad laudes AN Rorate caeli desuper et nubes pluant 4-a. AN Emitte agnum domine dominatorem 4-a. AN Ut cognoscamus domine in 4-a. AN Da mercedem domine sustinentibus 4-b. AN Lex per Moysen data est 1-a. AB Tu Bethlehem terra Iuda 3-b. [De sancta Maria] AC Ecce ancilla domini 8-e.
FERIA QUARTA
[Ad matutinum] INV Surgite vigilemus. PS Venite. RP Emitte agnum domine. RV Ex Sion species. RP Rorate caeli desuper. RV Emitte agnum. RP Germinaverunt. RV Ecce dominator.
Ad laudes AN Propter Sion 4-b. AN Prophetae praedicaverunt nasci 1-a. AN Spiritus domini super me evangelizare 1-a. AN Ecce veniet dominus ut sedeat 4-b. AN Annuntiate populis et dicite 4-a. AB Missus est Gabriel 8-c.
FERIA QUINTA
[Ad matutinum] INV Ecce venit plenitudo. PS Venite exultemus. RP Egredietur virga. RV Rorate caeli. RP Annuntiatum est. RV Descendit. RP Nascetur nobis. RV Ecce advenit.
Ad laudes AN De Sion veniet dominus omnipotens ut salvum faciat 1-b. AN Convertere domine aliquantulum 8-a. AN De Sion veniet qui regnaturus est 1-b. AN Ecce deus meus et honorabo eum 8-a. AN Dominus legifer noster dominus 3-b. AB Intuemini quantus sit 4-b.
FERIA SEXTA
[Ad matutinum] INV Populus Sion ecce. PS Venite exultemus. RP Radix Iesse. RV Ex Sion species decoris. RP Montes Israel ramos. RV Rorate. RP Ecce dominus veniet. RV Ecce dominus.
Ad laudes AN Constantes estote 2-a. AN Ad te domine levavi animam meam 4-b. AN Veni domine et noli tardare relaxa 4-b. AN Deus a Libano veniet et splendor 1-a. AN Ego autem ad dominum 4-b. AB Ex quo facta est 1-a.
SABBATO
[Ad matutinum] INV Populus Sion ecce. PS Venite exultemus. RP Egredietur virga. RV Rorate. RP Annuntiatum est. RV Descendit. RP Nascetur nobis. RV Ecce advenit.
Ad laudes AN Ponam in Sion 8-c. AN Ponent domino gloriam et laudem eius 5-a. AN Consolamini consolamini popule meus 2-a. AN Expectetur sicut pluvia eloquium 4-b. AN Laetamini cum Hierusalem 5-a. AB Omnis vallis implebitur 5-b.
IN VIGILIA NATALIS DOMINI
Ad vesperam RP De illa occulta. RV Ex Sion species. HY Conditor. VS Rorate caeli. AM O Emmanuel 2-a. Preces omittimus ab hinc usque post octavam epiphaniae Necnon cursum sanctae Mariae, et quindecim gradus
Ad completorium CP Propter Sion. HY Veni redemptor. AD Qui venturus est veniet 4-a. Preces dicantur usque Sacerdotes, sequente versu Constantes estote cum oratione ad vesperas dicta. Hoc quoque providendum est, quod vigilia domini, cum in dominicam evenerit, sex sibi responsoria de dominicali historia Canite tuba in Sion cum dominicalibus psalmis assumat et tria de vigilia domini, tria vero ultima historiae et matutinales laudes et invitatorium Vigilate cum ferialibus psalmis sabbato concedat.
[Ad matutinum] INV Hodie scietis quia. PS Venite. HY Verbum supernum. In prima nocturna AN Scientes 4-a. VS Hodie scietis. Tres lectiones legantur de Isaia propheta. In secundo nocturno AN Nox praecessit 4-a. VS Crastina die delebitur iniquitas terrae. Hic legantur tres lectiones de sermonibus patrum Legimus . In tertio nocturno AN Hora est 8-b. VS Expectetur sicut pluvia. EV Cum esset desponsata mater. Haec ita peragantur, cum vigilia domini in dominicam venerit. Quando vero in secundam vel aliam quamcumque feriam occurrerit, legatur tantum evangelium praedictum. RP Sanctificamini. RV Hodie scietis. RP Constantes estote. RV Vos qui in pulvere. RP Sanctificamini filii. RV Ecce.
Ad laudes AN Iudaea et Hierusalem nolite 8-a. *PS Miserere cum reliquis. AN Hodie scietis quia veniet dominus 8-e. AN Crastina die delebitur iniquitas 4-a. In quacumque feria vigilia natalis domini evenerit, antiphona congrua eiusdem feriae super canticum de supradictis ferialibus imponatur, verbi gratia: Si dominica fuerit, dicatur AB Dominus veniet occurrite illi dicentes 1-a. Si fuerit feria secunda AB Haurietis aquas 5-b. Si fuerit feria tertia AB Da mercedem 4-b. Si feria quarta AB Ecce veniet Dominus ut sedeat 4-b. Si feria quinta AB Ecce deus meus et honorabo 8-a. Si feria sexta AN Deus a Libano veniet 1-a. Si sabbato AB Expectetur sicut pluvia 4-b. AB Crastina erit vobis salus 8-f. HY Vox clara. VS Constantes estote. AB Ioseph fili David noli 7-a.
Ad primam AN Scitote quia prope est regnum dei 8-b. Secundum melodiam responsoriorum sequentium horarum dicatur RB Christe fili dei vivi miserere nobis. RV Qui sedes ad dexteram dei patris omnipotentis.
Ad tertiam AN Levate capita vestra ecce 1-a. RB Hodie scietis quia veniet dominus. RV Et mane videbitis. VS Crastina die delebitur.
[Ad processionem] Si dominica fuerit post aspersionem, cantabitur responsorium Ad processionem RPP Sanctificamini hodie. Quod si non suffecerit, dicatur responsorium sequens Constantes estote absque statione. Ad introitum templi De illa occulta.
Ad missam omnia de vigilia domini, sed festive absque Gloria in excelsis cum una oratione tantum Deus qui nos redemptionis nostrae. Duae lectiones leguntur continuatim, sicut lectionarium continet, primam Isaiae, sequentem Pauli. ALV Veni domine et cantabitur et Credo in unum et praefatio cottidiana. Cum Benedicamus domino missa clauditur. Haec agantur festivius, sicut fieri solet in reliquis dominicis diebus. Ceterum, in quamcumque aliam feriam eadem vigilia occurrerit, simplici melodia missa post nonam agatur absque Alleluia.
Ad sextam AN Rex pacificus 8-a. RB Crastina die delebitur iniquitas terrae. RV Et regnabit super nos. VS Expectetur sicut pluvia.
Ad nonam AN Magnificatus est rex pacificus 7-a. RB Expectetur sicut pluvia eloquium domini. RV Et descendet super nos. VS Crastina erit vobis salus.
IN SANCTA NOCTE NATIVITATIS DOMINI
Ad vesperas AN Iudaea et Hierusalem nolite 8-a. PS Laudate pueri. AN Orietur sicut sol salvator 8-a. PS Laudate dominum omnes gentes. AN Dum ortus fuerit sol de 8-a. PS Lauda anima mea dominum. AN Gaude et laetare 8-a. PS Laudate dominum quoniam bonus psalmus. AN Bethlehem non es minima 4-d. PS Lauda Hierusalem dominum. RP Iudaea et Hierusalem. RV Constantes estote. HY Veni redemptor. VS Constantes estote. AM Cum esset desponsata mater 8-a a toto choro ex toto cantetur. Deinde sequitur Magnificat cum Gloria patri. Quibus finitis antiphona a principio repetatur. Sequitur oratio versu praemisso VS Hodie scietis quia veniet dominus vel alio quolibet festo congruenti.
Ad completorium CP Populus gentium. Quod usque ad vigiliam epiphaniae domini dicendum erit. HY Verbum supernum. AD Paratus esto Israel in occursum 2-a. Preces dicantur usque Sacerdotes. Sequitur VS Crastina erit vobis salus. OR Deus qui nos. Preces omittimus usque post octavam epiphaniae, ne ex toto dicantur, sicut fieri solet feriatis diebus.
[Ad matutinum] INV Christus natus est. PS Venite exultemus. HY Agnoscat omne saeculum. In primo nocturno AN Dominus dixit 8-f. PS Quare fremuerunt. AN Tamquam sponsus 8-a. PS Caeli enarrant. AN Diffusa est gratia in labiis 1-c. PS Eructavit. VS Tamquam sponsus. Prima LE Primo tempore alleviata usque Vae Assur. In duobus versibus, quos in sacrosancta nocte nativitatis domini primis duobus responsoriis succantamus, duo praecepta novi testamenti videlicet dilectionem dei et proximi designamus, vel salutem duorum populorum, iudaici scilicet et gentilis, vel redemptionem corporis et animae. Primum Hodie nobis caelorum rex. RV Gloria in excelsis. RV Gloria patri. Secunda LE Consolamini consolamini usque Prope facite. RP Hodie nobis de caelo. RV Gloria in excelsis deo. RV Gloria patri. Tertia LE Consurge consurge usque Domine quis credidit. RP Descendit de caelis missus. RV Missus ab arce veniebat magnam. RV Tamquam sponsus dominus. Et exivit per. Versus Gloria piae trinitati. RV Gloria patri. Et exivit. Facturae plasmator. Responsorium hoc cum versibus et tropis suis ita cantetur, sicut antiphonarius continet. In secundo nocturno AN Suscepimus deus 8-a. PS Magnus dominus. AN Orietur diebus domini 3-b. PS Deus iudicium tuum. AN Veritas de terra 8-e. PS Benedixisti domine. VS Speciosus forma. Quarta LS Natalis domini dies ea de causa a sanctis patribus. RP Quem vidistis. RV Natus est. Quinta LS Salvator noster dilectissimi natus est. RP O magnum mysterium. RV Domine audivi. Sexta LS Exultemus et spiritali iucunditate. RP Beata dei genitrix. RV Beata et venerabilis. In tertio nocturno AN Ipse invocabit me 6-a. PS Misericordias domini. AN Laetentur caeli et 4-a. PS Cantate i. AN Notum fecit dominus 6-a. PS Cantate ii. VS Ipse invocabit me. Pater meus es et ego. Septima lectio cum sua expositione Exiit edictum. RP Sancta et immaculata. RV Benedicta tu. Octava lectio cum sua homilia Pastores loquebantur. RP Beata viscera. RV Beata et venerabilis. Nona lectio cum sua homilia In principio erat verbum. RP Verbum caro factum. RV In principio erat verbum. Finito nono responsorio et Gloria patri dicto, rursum a capite incipitur, in quo descenditur ad mediam ecclesiam cum processione cum duobus candelabris praecedentibus cereis accensis. Ibique completo responsorio cum versibus et neuma compulsatis omnibus signis missa inchoatur.
[Ad primam missam] Dominus dixit ad me. Ad quam missam propter officii magnitudinem cantetur unum de mediocribus Kyrie eleison cum Gloria in excelsis deo. Prophetia et epistula continue legantur. SE Grates nunc omnes. Credo in unum. Praefatio de nativitate usque ad epiphaniam. Communicantes et noctem. Et sic missa compleatur usque ad orationem, quae dicitur complendum. Qua finita clauditur cum Benedicamus domino, non cum Ite missa est, ne populo quasi licentiam abeundi infra matutinales laudes dedisse videamur. Deinde cantetur EV Liber generationis. * O mundi domina. Sequitur Te deum laudamus cum compulsatione signorum et sic reditur in chorum. *Nota quod festo beati Stephani praelatus ad missam post primam est ligatus et eamdem in die sancti Ioannis decanus. Cetera septimanarius perficit, quia ultimus? non fit missa post prima de nativitate domini.
[Ad laudes] Et dicat sacerdos VS Benedictus qui venit in nomine domini, et sic laudes incipit. AN Quem vidistis pastores annuntiate 2-a. AN Genuit puerpera regem cui nomen 2-a. AN Angelus ad pastores ait annuntio 7-d. AN Facta est cum angelo multitudo caelestis 7-d. AN Parvulus filius hodie natus est 8-c. Capitula dicantur secundum ordinem, quo in libro officialis continentur. HY Christe redemptor. VS Benedictus qui venit. AB Gloria in excelsis deo 8-c. Post orationem dicatur antiphona de sancta Maria *, continuatim sequente illa AC Completi sunt dies Mariae 8-f. VS Post partum virgo. ORC Deus qui per beatae.
[Ad secundam missam] Itur, si tempus permittat, aliquantulum pausatum. Deinde, ut visum fuerit, compulsentur duae magnae campanae, ut convocetur populus ad secundam missam. Convocato vero tam clero quam populo compulsentur omnia signa. Haec autem missa sollemnius agitur et in crepusculo, ob recordationem novae lucis, quia Christus exortus est lumen in tenebris. Tunc cantores incipiunt Lux fulgebit. Kyrie eleison sollemne quodcumque volueris cum Gloria in excelsis. Duae collectae dicuntur: prima de nativitate domini , secunda de sancta Anastasia sub una conclusione. Prophetia et epistula continue. Infra actionem Communicantes et diem sacratissimum. Similiter fiat ad publicam missam et usque ad octavam domini. Finitur cum Ite missa est. Indecens esset enim populum continuare diem cum nocte expectando tertiam missam.
Ad primam AN Lux orta est 1-a. CP Apparuit benignitas et humanitas salvatoris nostri. RB Christe fili dei vivi miserere. Qui natus es de virgine. Preces dicantur ad primam usque Sacerdotes tui, sequente versu quolibet de nativitate domini cum oratione ad ipsum diem pertinente.
Ad tertiam AN Virgo hodie fidelis 6-a. RB Speciosus forma prae filiis hominum. RV Diffusa est gratia. VS Notum fecit dominus.
[Ad processionem] Si in dominicam haec sollemnitas evenerit, facta aspersione fiat procesVerbum caro factum. sio cum RPP Descendit de caelis. Quod si non suffecerit, subiungatur RPP Sancta et immaculata. Absque statione. Ad introitum RPP
[Ad tertiam missam] Tunc cantores praemissis tropis sollemniter inchoant missam Puer natus est cum Kyrie eleison, Gloria in excelsis, una oratione tantum Concede quaesumus omnipotens ut nos unigeniti. Prophetia et epistula coniuncte legantur.
Ad sextam AN Gaudeamus omnes fideles 6-a. RB Notum fecit dominus salutare suum. RV In conspectu gentium. VS Benedictus qui venit.
Ad nonam AN Hodie intacta virgo 6-a. RB Benedictus qui venit in nomine domini. RV Deus dominus et illuxit. VS Ipse invocabit me.
In secundas vesperas *Nota quod [...] sub pulsu superpelliciati convenimus et totum officium vespertinum in eis complemus, quod in aliis vesperis sequentibus non fit. AN Tecum principium in die virtutis tuae 1-a. PS Dixit dominus domino meo. AN Redemptionem misit dominus populo 7-a. PS Confitebor tibi domine. AN Exortum est in tenebris lumen 7-d. PS Beatus vir qui timet. AN Apud dominum misericordia et copiosa 4-c. PS De profundis clamavi. AN De fructu ventris tui ponam 8-a. PS Memento domine David. RP Verbum caro factum est. RV In principio erat verbum. HY A solis ortus. VS Tecum principium. AM Hodie hodie. Christus natus estPresbyter in hac sollemnitate utitur his versibus ad omnes horas canonicas: VS Speciosus forma prae filiis hominum. VS Notum fecit dominus salutare suum. VS Benedictus qui venit in nomine domini. VS Ipse invocabit me pater. Concede quaesumus omnipotens deus. Qua finita agatur processio depositis cappis in superpelliciis ad sanctum Stephanum cantando hoc RPP Patefactae sunt. RV Vidit beatus absque Gloria patri. AM Stephanus autem 8-a. MA Magnificat. Dicat sacerdos VS Gloria et honore, sequente oratione Da nobis quaesumus domine imitari. In redeundo cantatur de sancta Maria AP Sancta et immaculata. VS Post partum virgo. ORC Deus qui per beatae Mariae.
Ad completorium HY Corde natus ex parentis. AD Glorificamus te 4-a. OR Deus qui per beatae.
[COMMENTARIUS]
Sciendum, quod passio beati Stephani facta est in augusto die illa, qua celebratur eius inventio, et inventio eiusdem in crastino nativitatis domini. Sed quia dignius est festum passionis quam inventionis, ideo transportatum est ad tempus natalis, vel quia ea die dedicata est ei basilica. Est tamen alia ratio: Stephanus post passionem domini primus pro Christo martyrium sustinuit, quod est in caelis. Cuiusmodi natalem nativitas Christi in carnem nobis contulit. Decuit ergo, ut nativitati Christi continuaretur natale Stephani, ut per hoc notaretur unam ex alia sequi. Unde etiam dicitur in legenda ipsius: Heri natus est Christus in terris, ut hodie Stephanus nasceretur in caelis.
[DE SANCTO STEPHANO]
[Ad matutinum] INV Regem protomartyris Stephani. PS Venite exultemus. HY Deus tuorum. In primo nocturno AN Hesterna die dominus natus 1-a. PS Beatus vir qui non. AN Qui enim corpori suo 1-a. PS Quare fremuerunt. AN Praesepis angustia 8-a. PS Domine quid multiplicati. VS Gloria et honore. Hic de actibus apostolorum legantur tres lectiones ab eo loco, ubi scriptum est: In diebus illis crescente numero apostolorum. Hesterna die dominus natus in terris. RV Stephanus vidit caelos. RP Lapidabant. RV Positis autem genibus. RP Videbant omnes Stephanum. RV Stephanus autem. In secundo nocturno AN Stephanus autem plenus gratia et 8-f. PS Cum invocarem. AN Omnes intendentes in eum 4-a. PS Verba mea. AN Eicientes eum extra civitatem 1-a. PS Domine dominus noster. VS Posuisti Domine. Hic sermo Fulgentii Fratres carissimi heri celebravimus dividaturque in tres lectiones. RP Stephanus autem. RV Stephanus vidit. RP Stephanus servus dei. RV Stephanus autem. RP Intuens in caelum. RV Cumque aspiceret. In tertio nocturno AN Lapidaverunt Stephanum 8-a. PS In domino confido. AN Lapides torrentes illi 7-a. PS Domine quis habitabit. AN Ecce video caelos apertos 4-b. PS Domine in virtute. VS Magna est gloria eius. EV Ecce ego mitto ad vos cum expositione Hieronymi. RP Impii super iustum iacturam. RV Captabant in animam. RP Impetum fecerunt unanimes. RV Positis autem genibus. RP Patefactae sunt. RV Vidit beatus.
Ad laudes Cum autem esset Stephanus 1-f. AN Lapidabant Iudaei Stephanum 1-f. AN Adhaesit anima mea post te quia 8-a. AN Stephanus vidit caelos apertos 8-c. AN Positis autem genibus clamabat 1-a. HY Sancte dei pretiose. VS Iustus ut palma florebit. AB Patefactae sunt ianuae caeli 8-a. AC Nesciens mater 6-a. AN
Ad primam AN Stephanus servus dei 8-c.
Ad tertiam AN Lapidabant Iudaei Stephanum 1-f.
Ad sextam AN Stephanus vidit caelos 8-c.
Ad nonam AN Positis autem genibus 1-a.
In secunda vespera AN Iucundus homo qui miseretur in domino 1-f. PS Beatus vir qui timet. AN Quid retribuam domino 1-a. PS Credidi propter. AN Domine libera animam 7-c. PS Ad dominum cum tribularer. AN Miserere mihi domine 8-a. PS Ad te levavi. AN Sustinuit anima mea 8-a. PS De profundis clamavi. RP *Lapides torrentes. RV Mortem enim. HY Sancte dei. VS Iustus ut palma florebit. AM Sepelierunt Stephanum 8-a. Post orationem itur ad sanctum Ioannem cum candelabris absque cruce. Ita faciendum est in priori nocte scilicet sancti Stephani. RPP Vox tonitrui. RV Victo senatu absque Gloria patri. AM Valde honorandus est 8-a. MA Magnificat. Prosequente sacerdote VS Cibavit eum dominus cum salutatione. OR Ecclesiam tuam. Reditur cum antiphona Continet in gremio 1-a.
Ad completorium HY Corde natus usque ad octavam epiphaniae. AD Glorificamus te dei 4-a usque ad epiphaniam domini cantetur.
[COMMENTARIUS]
Memoriter retinendum est de festo sancti Ioannis evangelistae, quo die deposuit se in foveam post celebrationem divinorum, fuit dies natalis beati Ioannis Baptistae. Sed cessit ei, quia dictum erat a domino: Inter natos mulierum non surrexit maior Ioanne Baptista, et transportatum est ad tertiam diem natalis domini, ut omnes comites suos haberet sponsus, qui rubicundus est et candidus, vel quia ea die dedicata est ei basilica, vel etiam quia ea die infulatus est, quia fuit patriarcha Ephesius. Tunc fecit evangelium, de quo Beda dicit, quod si paulo altius intonasset, totus mundus vix capere potuisset.
[DE SANCTO IOANNE EVANGELISTA]
[Ad matutinum] INV Adoremus regem apostolorum. PS Venite exultemus. HY De patre verbum. In primo nocturno AN Qui vicerit faciam 1-f. PS Caeli enarrant. AN Cibavit eum dominus pane 7-c. PS Benedicam domino in. AN Spiritu sapientiae salutaris 2-a. PS Eructavit. VS In omnem terram. Legantur tres lectiones de Apocalypsi. Lectio prima Apocalypsis Iesu Christi quam dedit. RP Valde honorandus. RV Mulier ecce filius tuus. Et angelo Ephesi scribe. RP In illo die suscipiam. RV In tribulatione. Et angelo ecclesiae Sardis scribe usque Quia tu creasti omnia. RP Qui vicerit faciam. RV In illo die suscipiam. In secundo nocturno AN Dedit illi dominus cla et nomine 1-a. PS Omnes gentes. AN ritatem aeternamTu es discipulus meus 1-d. PS Exaudi deus deprecationem. AN Ponam te signaculum 8-a. PS Exaudi deus orationem. VS Constitues eos principes. Ad quartam lectionem legatur relatio Eusebii de gestis sancti Ioannis Audi fabulam, non fabulam sed rem gestamque et dividitur in tres lectiones. RP Hic est discipulus. RV Quanta audivimus. RP Iste est Ioannes qui. RV Valde honorandus. RP Diligebat autem eum. RV In cruce denique. In tertio nocturno AN Ioannes autem apostolus virgo dei electus cui 1-a. PS Confitebimur. AN Iste est Ioannes cui 1-a. PS Dominus regnavit exultet. AN Dixit dominus matri 1-a. PS Dominus regnavit irascantur. VS Nimis honoratisunt. EV Dixit Iesus Petro sequere me. RP Ecce puer. RV Iste est Ioannes. RP Cibavit illum dominus. RV In medio ecclesiae. RP In medio ecclesiae. RV Misit dominus manum.
Ad AN Hic est discipulus ille 1-a. AN Hic est discipulus meus sic eum volo 3-b. AN Ecce puer meus electus quem 1-a. AN Misit dominus manum suam 7-b. AN Sic eum volo manere 3-c. HY Sollemnis dies. VS Dedisti hereditatem. AB Iste est Ioannes qui supra pectus 1-a. De sancta Maria AC Virgo verbo concepit 1-f. De sancto Stephano AC Stephanus autem plenus 8-f.
laudesAd primam AN Ioannes apostolus et evangelista 1-a.
Ad tertiam AN Supra pectus domini Iesu 2-a.
Ad sextam AN Quasi *unus de paradisi 3-b.
Ad nonam AN In ferventis olei dolium 4-a.
Ad secundas vesperas AN Propter insuperabilem evangelizandi constantiam 5-a. PS Dixit dominus. AN Occurrit beato Ioanni 6-a. PS Laudate pueri dominum. AN Apparuit caro suo minus 7-a. PS Credidi. AN doExpandens manus suas 8-a. PS In convertendo dominus. AN Domine suscipe me 4-d. PS Domine probasti. RP *In medio ecclesiae. RV *Misit. AM In medio ecclesiae 1-a. Ad processionem RP Centum. AM Istorum est enim regnum 8-a. De sancta Maria AC Sancta et immaculata 6-a. De sancto Stephano AC Sepelierunt Stephanum 8-a.
IN NATIVITATE SANCTORUM INNOCENTUM
Gloria in exromano more solet admitti vel praetermitti. Haec, inquam, omnia omittuntur, nisi fuerit dominica. Gloria patri vero numquam dimittimus, nisi de passione domini. Merito autem passio sanctorum Innocentum minus festive quam aliorum sanctorum celebratur, quia licet martyrio coronati, nondum tamen ad gloriam, sed ad infernalem poenam descenderunt. Nam ante descensum Christi ad inferos nullus sanctus ad illam gloriam pervenit, ad quam Christus antiquos sanctos perduxit, et deinceps suos sequaces perducere non desinit. Sed quia ipsi in resurrectione dominica cum reliquis sanctis liberari et conglorificari meruerunt, convenientissime et ipsi iuxta ordinem solitam gloriam in officiis cum reliquis sanctis obtinebunt, si nativitas eorum usque ad diem resurrectionis, id est dominicam, pervenerit. Octavam eorum eodem modo ut aliorum sanctorum celebramus, quia iam transacta die resurrectionis non dubitamus eos coronari cum aliis sanctis. celsis et Alleluia iuxta ordinem reticemus. Item Te deum laudamus et Ite missa est, quae cum Gloria in excelsis Herodes et oportuit eum ire Romam tamquam responsurum. Postquam vero expedivit se, rediit et facinus perpetravit occidens pueros a bimatu et infra. Credebat enim puerum natum magnum fore, cui astra famulabantur, et timebat per illum suum regnum amittere. et notandum est, quod Innocentes non statim post nativitatem domini quarto die passi sunt, sed quarto die anno revoluto, quia accusatus fuit
[Ad matutinum] INV Regem regum dominum. PS Venite exultemus. HY Aeterna Christi. In prima nocturna AN Secus decursus aquarum 4-a. PS Beatus vir. AN Praedicantes praeceptum 3-b. PS Quare fremuerunt gentes. AN Filii hominum sancti 1-f. PS Cum invocarem. VS Laetamini in domino. Hic legantur tres lectiones de Apocalypsi, ubi scriptum est: Et vidi in dextera sedentis super thronum usque: Et facta sunt tonitrua et voces et fulgura et terrae motus. RP Sub altare. RV Vidi sub ara dei. RP Effuderunt sanguinem. RV Vindica domine. RP Adoraverunt viventem. RV Venientes autem. In secunda nocturna AN Scuto bonae voluntatis 2-a. PS Verba mea auribus. AN In universa terra 2-a. PS Domine dominus. AN Habitabunt in tabernaculo 4-a. PS Domine quis habitabit. VS Exultent iusti. Hic legantur sermones patrum ad ipsum diem pertinentes. RP Isti sunt sancti. RV Vindica domine. RP Cantabant sancti. RV Isti sunt. RP Ecce vidi agnum. In tertio nocturno AN Sanctis qui in terra 4-a. PS Conserva me domine. AN Haec est generatio quaerentium 3-b. PS Domini est terra. AN Vindica domine sanguinem 4-a. PS Deus venerunt gentes. VS Iusti autem. EV Angelus domini apparuit. RP Coronavit eos dominus. RV Amaverunt. RP Isti sunt sancti. RV Hi sunt qui cum mulieribus. RP Centum quadraginta quattuor. RV Et in ore ipsorum non est inventus.
Ad laudes AN Herodes iratus occidit occidit omnes 1-a. AN A bimatu et infra occidit multos 2-b. AN Vox in Rama audita est ploratus 2-a. AN Sub throno dei omnes sancti 8-f. AN Cantabant sancti canticum 7-a. HY Rex gloriose. VS Iustorum animae. AB Hi sunt qui cum mulieribus 1-d. AC Virgo dei genitrix 1-f. AC Lapidabant [4]. AC Sunt de hic stantibus qui non gustabant mortem donec videant filium hominis [venientem] in regno suo 1-a.
Ad primam AN Ambulabunt mecum in albis 4-a.
Ad tertiam AN Laverunt stolas suas 1-a.
Ad sextam AN Angeli eorum semper vident 8-a.
Ad nonam AN Sinite parvulos venire 4-a.
In secunda vespera AN Virgam virtutis 8-c. PS Dixit dominus. AN Generatio rectorum 8-a. PS Beatus vir. AN Venientes venient 8-a. PS In convertendo. AN Iusti confitebuntur 1-a. PS Eripe me. AN Lauda Hierusalem 7-b. Psalmum ipsum. HY Rex gloriose. VS Iustorum animae. AC Nesciens mater virgo 6-a. AC Positis autem genibus. AC Hic est discipulus ille.
3-a.
SEQUENTI NOCTE [POST FESTUM INNOCENTUM]
Ad matutinum de nativitate domini AC Dum medium. VS Notum fecit dominus. ORC Omnipotens sempiterne deus dirige actus. AC Sancta et immaculata. AC Lapidabant. AC Ecce puer. AC Sinite parvulos.
Ad vesperas de nativitate domini AC O regem caeli. AC Continet in gremio. AC Lapides torrentes. AC Hic est discipulus. AC Angeli eorum.
[COMMENTARIUS]
Cum aliqua harum festivitatum, vel etiam beati Silvestri, in dominicam infra octavam domini occurrerit, responsoria ad processionem, sicut in sancta die praenotata sunt, cantabuntur. Sed in reditu haec dicantur: de sancto Stephano quidem RP Lapides torrentes illi, de sancto Ioanne vero RP Vox tonitrui tui, de Innocentibus autem RP Centum quadraginta, de sancto Silvestro RP Sint lumbi vestri. Sciendum est etiam, quod tria responsoria, quae in hoc loco antiphonarius repraesentat, scilicet Ecce agnus dei. RV Hoc est testimonium. RP Hic qui advenit. RV Ecce advenit. RP Benedictus qui venit. RV Lapidem impediente aliquo pleno officio, ut cantentur, et idcirco oportet, ut in vigiliam epiphaniae domini differantur. Sequentis autem diei ista erit observantia. In hac die quamvis nonnisi tres lectiones faciamus, in nocturnis atque vespertinis horis et ad missam omnes campanae compulsentur. Officium Dum medium silentium. Kyrie eleison et Gloria in excelsis. CL Omnipotens sempiterne deus dirige. EP Quanto tempore. EV Erat Ioseph et Maria mater. Credo in unum. Praefatio festive celebrentur, Communicantes dicatur infra actionem et per singulas horas hymnum festive sicut diebus dominicis cantemus.
[DIE TERTIA POST FESTUM INNOCENTUM]
Ad matutinum INV Christus natus est nobis venite adoremus. HY Agnoscat omne. Infra ebdomadam dicantur antiphonae super psalmos nocturnales, quas ipsi psalmi habuerint de nativitate domini. Si vero non habuerint, cantetur AN Verbum caro factum 6-a. VS Speciosus forma. Hic legatur sermo beati Maximi episcopi Cupientes aliquid de huius diei. RP O regem caeli. RV Domine audivi. RP Continet in gremio. RV Domus pudici. RP Confirmatum est. RV Domus pudici.
Laudes AN Quem vidistis. HY Christe redemptor. VS Benedictus qui venit. AB Pastores loquebantur 7-d. AC Beatus venter qui 8-e. AC Stephanus vidit caelum 8-d. AC Sic eum volo manere 3-c. Laverunt stolas.
Ad primam AN In principio et ante saecula deus erat 8-a.
Ad tertiam AN Natus est nobis deus de deo 8-a. Responsoria ad horas dicantur sicut in sancta die.
Ad sextam AN Natus est nobis salvator mundi 8-a.
Ad nonam AN Nato domino angelorum 8-c.
DE SANCTO SILVESTRO
[Ad vesperas] AN Tecum principium in die cum reliquis. RP *Sint lumbi. HY Iste confessor. VS Gloria et honore. AM Sacerdos et pontifex 1-a. Finitis vesperis de sancto Silvestro haec antiphona dicatur de sancta Maria Virgo dei genitrix 1-f. AC Stephanus autem. AC Misit dominus. AN Ambulabunt mecum.
Matutinale officium per totum agatur ut de confessore et pontifice. Legantur tamen sex lectiones de nativitate domini. EV Vigilate.
[Laudes] De sancta Maria. AC Nesciens mater virgo virum 6-a. AC Positis. AC Sunt de hic stantibus. AC Sinite parvulos.
[DOMINICA INFRA OCTAVAM NATIVITATIS DOMINI]
Si infra octavam evenerit dominica, hoc modo cantetur:
Ad vesperas Verbum factum est. RV Puer natus est nobis. HY A solis ortus. VS Tecum principium. AM Puer Iesus proficiebat 6-a. Tecum principium cum reliquis. RP
[Ad matutinum] INV Christus natus est nobis. HY Agnoscat omne. In primo nocturno AN Dominus dixit ad 8-f. PS Quare fremuerunt gentes. AN Tamquam sponsus 8-a. PS Caeli enarrant. AN Diffusa est gratia 1-c. PS Eructavit. VS Speciosus forma. Legantur sex lectiones de sermonibus patrum de nativitate domini. RP Descendit de caelis. RV Tamquam sponsus. RP Quem vidistis. RV Dicite quid nam vidistis. RP O magnum. RV Domine audivi. In secundo nocturno AN Suscepimus deus misericordiam 8-a. PS Magnus dominus. AN Orietur diebus 3-b. PS Deus iudicium tuum. AN Veritas de terra 8-f. PS Benedixisti domine terram. VS Notum fecit dominus. RP Continent in gremio. RV Maternis vehitur. RP Confirmatum est. RV Domus pudici. RP Hic qui advenit. RV Ecce advenit. In tertio nocturno AN Ipse invocabit. PS Misericordias domini. AN Laetentur caeli. PS Cantate i. AN Notum fecit dominus. PS Cantate ii. VS Ipse invocabit me. EV Erat Ioseph et Maria mater Iesu. RP Ecce agnus. RV Hoc est testimonium. RP Benedictus qui. RV Lapidem quem reprobaverunt. RP O regem caeli cui. RV Domine audivi.
Laudes Quem vidistis 2-a per totum. HY Christe redemptor. VS Benedictus qui venit. AB Dum medium silentium 8-a. Post orationem AC Maria autem conservabat omnia 8-a.
Ad primam AN In principio et ante saecula 8-a.
Ad tertiam AN Natus est nobis deus 8-a.
Ad processionem sicut in sancto die praenotata sunt.
Officium missae Dum medium silentium.
Ad sextam AN Natus est nobis salvator 8-a.
Ad nonam AN Nato domino angelorum chori 8-c.
[COMMENTARIUS]
*Nota quod nullo modo officium Dum medium silentium propter festum aliquod vel octavas post primam die dominico est ommittendum, si post festum Innocentum evenerit. Ratio de officio Dum medium silentium qualiter observandum sit vel cantandum. Si nativitas domini vel aliqua subsequentium sollemnitatum in dominicam Dum medium silentium post natalem Innocentum ad privatos dies congrue servatur, sicut et in aliis dominicis agimus. Si quando in his celebrius festum habuerimus, idem etiam officium romano more repetitur, si quando ab octava domini usque ad epiphaniam dominica evenerit. Omnis enim dominica a natale domini usque ad epiphaniam ex antiqua traditione illud obtinebit, quae tamen celebriori festo occupata non fuerit. Nam cum hoc officium de nativitate domini agat, convenientissime illis dominicis adaptatur, quae et reliqua officia de eadem sollemnitate solent obtinere. Non enim illi sunt audiendi, qui hoc officium, eo quod de nativitate domini agat, numquam post octavam domini dicendum aestimant, cum tamen ipsi vigiliam epiphaniae de nativitate domini ex integro inofficiare soleant et debeant. Ipsi quoque, si dominica in octava sancti Stephani vel aliorum evenerit, dominicam de octava domini inofficiant, dum tamen ecclesiastica sollemnitas non pro octava, sed pro dominica agatur. Hoc autem sancti patres in dispositione officiorum summopere procreaverunt, ut officium semper instanti celebritati concordaret, ne clerus aliud quam populus in ecclesiasticis celebritatibus observaret. Praeterea omnes dominicae sollemnitates sibi invicem affines hoc habent privilegium, ut earum observatio ad invicem continuetur, ut resurrectionis usque ad ascensionem et ascensionis usque ad pentecosten commemoremus, et omnes dominicas his sollemnitatibus interpositas de eisdem inofficiamus. Sic igitur et nativitatis dominicae usque ad epiphaniam memoriam agimus, nisi in quantum festis sanctorum vel octavis satisfacere cogimur. Eodem quoque modo infra hunc terminum occurrentes dominicae officium de nativitate domini possidebunt. evenerit, officium Quamvis autem duae dominicae multotiens eveniant eo tempore, numquam tamen ambas dominicali officiali::o occupari festa sanctorum permittent, nisi eo anno tantum, dum vigilia epiphaniae in dominica evenerit. Unde sanctus Gregorius satis competenter unum dominicale officium eo tempore ordinavit, eo quod una ibi tantum dominica omni paene anno occurrat, quae huiusmodi officio indigeat. Nec utique sanctus Gregorius vel post epiphaniam vel post pentecosten servare curavit, ut tot officia semper haberemus, *quot dominicae possent evenire. Nam optime praevidit huiusmodi inaequalitatem repetitione officiorum facile emendari posse. Unde et nos, cum vigilia epiphaniae in dominica occurrit, prioris dominicae officium pleniter repetimus, sicut et in dominicis post epiphaniam et pentecosten, quotiens necesse fuerit, iuxta romanam consuetudinem facere debemus. Sicut enim historias dominicarum, in quantum tempori sufficit, repetimus, nihilominus et officia repetere possumus. Nam et dominicale officium alii dominicae, quae eiusdem observantiae est, competentius adhibebitur quam singulis privatis diebus, quae dominicarum officia, dum recipiunt, ex festivis ferialia efficiunt. Hoc tamen ecclesiastici conventus non tam necessitate quam ex propria devotione usquequaque usitant. Non ergo magis incongruum videatur, si idem officium in alia dominica, ut ecclesiastico conventui satisfaciat, repetatur.
IN CIRCUMCISIONE DOMINI
Ad vesperas AN Tecum principium cum reliquis um. AM Magnum hereditatis 2-a. *Hac nocte propter excellentiam festi diei huius nec de sancto Silvestro, nec de octavis sanctorum, sed nec de dominica, si occurrerit, dicimus, nec mentionem aliquam sanctae crucis. *De sancto Silvestro Iste homo. . RP Verbum caro. RV In principio erat. HY A solis ortus. VS Tecum principi
[Ad matutinum] INV Christus natus. HY Agnoscat omne. In primo nocturno AN Dominus dixit 8-f. PS Quare fremuerunt. AN In sole posuit tabernaculum 5-a. PS Caeli enarrant. AN Elevamini portae 5-a. PS Domini est terra. VS Speciosus forma. Legatur sermo beati Maximi episcopi Quamquam non dubitem vos fratres carissimi, divisus in quinque lectiones. Ad sextam vero legatur Circumciditur itaque puer. RP Descendit de caelis. RV Tamquam sponsus dominus. RP O magnum mysterium. RV Domine audivi. RP Sancta et immaculata. RV Benedicta tu in mulieribus. In secundo nocturno AN Speciosus forma 1-a. PS Eructavit. AN Rex omnis terrae deus 8-f. PS Omnes gentes. AN Suscepimus deus 8-a. PS Magnus dominus. VS Notum fecit dominus. Salutare. RP Beata et venerabilis. RV Domine audivi. RP Congratulamini. RV Ecce enim. RP Continet in gremio. RV Maternis vehitur. In tertio nocturno AN Homo natus 7-c. PS Fundamenta. AN Exultabunt omnia 3-b. PS Cantate i. AN Notum fecit dominus 6-a. PS Cantate ii. VS Ipse invocabit me. Pater meus. EV Cum consummati essent dies octo. RP Confirmatum est. RV Domus pudici. RP Nesciens mater. RV Beata viscera. RP Verbum caro. RV Puer natus.
Laudes AN O admirabile commercium 6-a. AN Quando natus est ineffabiliter 3-a. AN Rubum quem viderat Moyses 4-a. AN Germinavit radix Iesse orta 1-a. AN Ecce Maria genuit 2-a. HY Christe redemptor. VS Benedictus qui venit. AB Mirabile mysterium 8-a.
*Ad horas Iam lucis. ? HV Gloria tibi domine.
Ad primam AN O admirabile commercium 6-a.
Ad tertiam AN Quando natus est ineffabiliter 3-a. RB Speciosus forma prae.
De officio missae In octava domini, hoc est hodie, iuxta romanam auctoritatem non officium Puer natus, sed Vultum tuum, ut in graduali libro habetur, cum ALV Post partum virgo cantamus et orationem Deus qui salutis aeternae et non illam Deus qui *nobis nati salvatoris dicimus. Et notandum huius octavae officium evidentissime de sancta Maria agere, unde et Romani ea die ad sanctam Mariam stationem faciunt, nec immerito. Nuper enim, cum nativitatem domini celebraremus, nullum tam speciale officium matri eius attribuere potuimus. Unde non incongrue illam specialius in octava domini veneramur, ne in sollemnitate filii sui expers esse videatur, quam tamen in eadem sollemnitate post deum maxime venerandam esse non dubitamus. Matutinales quoque laudes huius octavae de sancta Maria agunt expresse. Unde et illa responsoria de nativitate domini, quae de sancta Maria commemorant, huic diei congrue attitulavimus, ne a gregoriano eiusdem diei officio discrepemus in aliquo. Notandum autem in octava domini noctursanctorum patrum, ut huiusmodi festivitatibus officio missae reliqua concordemus officia. nalem cantum de sancta Maria multum agere, quia diurnale officium in hono rem eius videtur institutum. In dominicali autem nocte non tam de sancta Maria quam de nativitate domini agimus, quia et in diurnali officio specialiter de nativitate commemoramus. Est autem traditio *Nota cum octavae sanctorum post circumcisione[m] in dominica evenerint dominicale kal? cantandum erit.
Ad sextam AN Rubum quem 4-a. RB Notum fecit.
Ad nonam AN Germinavit radix 1-a. RB Benedictus qui venit.
In secunda vespera AN O admirabile commercium 6-a. PS Dixit dominus *PS Confitebor. PS Beatus vir. PS De profundis. PS Memento. RP Verbum caro. RV In principio. * Quem aethera. HY A solis ortus. VS Tecum principium. AM Qui de terra est de terra 3-a. Post orationem dicitur antiphona de octava sancti Stephani Stephanus autem 8-a.
[IN OCTAVA SANCTI STEPHANI]
[Ad matutinum] INV Regem protomartyris. HY Deus tuorum militum. In primo nocturno AN *Stephanus servus dei 1-a. PS Beatus vir. AN Praesepis angustia 8-a. PS Quare fremuerunt gentes. AN Stephanus autem 8-f. PS Domine quid. Legantur sex lectiones de octava sancti Stephani, sicut in homiliario abbreviatas inveneris. RP Lapidabant Stephanum. RV Positis autem genibus. RP Videbant omnes. RV Stephanus. RP Stephanus autem. RV Stephanus. Secundum hunc ordinem sume antiphonas et responsoria sicut historia habet praeter nonam antiphona quam sic dicas *Stephanus servus. PS Domine in virtute, et nonum RP Lapides torrentes. RV Morte enim.
Laudes et hymnum ut in festo. Et laudes Ad horas dicantur. De sancta Maria Rubum quem viderat 4-a. AC Ecce puer. AC Sinite parvulos.
In secundas vesperas AN Iucundus 1-f cum reliquis. HY Sancte dei pretiose. AM Sepelierunt 8-a. Valde honorandus 8-a. De sancta Maria AC Ecce Maria 2-a. AC Ambulabunt 4-a. In octava sancti Ioannis AC
[IN OCTAVA SANCTI IOANNIS APOSTOLI]
[Ad matutinum] INV Regem apostolorum. HY Exultet caelum. Antiphonae et responsoria eadem hic dicantur per ordinem, quae in sancta nocte dicebantur. Sex legantur lectiones de gestis beati Ioannis *Melito servus Christi. Evangelium, quod in sancta nocte.
Laudes AN Hic est discipulus ille cum reliquis. HY De patre. AB Iste est Ioannes qui supra pectus 1-a. AC Rubum quem 4-a. AC Angeli eorum.
Laudes ad horas dicantur.
In secunda vespera AN Iuravit dominus 7-a cum reliquis. Require in festo sanctorum Petri et Pauli. HY De patre. AM In medio ecclesiae 1-a. De octava sanctorum Innocentum AC Istorum est enim regnum. De sancta Maria Germinavit.
[IN OCTAVA SANCTORUM INNOCENTUM]
[Ad matutinum] INV Regem martyrum. HY Aeterna Christi munera. Matutinale officium per totum ut in festo eorum, excepto, ut dicatur PS Beati quorum cum sua antiphona Laetamini. Legantur sex lectiones de sermone Zelus quo tendat cum evangelio sicut in sancta die.
Laudes AN Herodes iratus 1-a cum reliquis. HY Rex gloriose. AB Hi sunt qui cum mulieribus 1-d. Ecce Maria.
Laudes ad horas dicantur.
In secunda vespera Virgam virtutis cum reliquis. AM Hi sunt qui venerunt 1-d. Rubum quem viderat. AN
IN VIGILIA EPIPHANIAE
[Ad matutinum] INV Christus natus est nobis. HY Agnoscat omne. Antiphona de nocturna feriae earum, quae in sancta nocte dictae sunt, sumatur. Si vero non fuerit, dicatur AN Verbum caro factum 6-a. VS Speciosus forma. EV Defuncto Herode. RP Ecce agnus. RV Hoc est testimonium. RP Hic qui advenit. RV Ecce advenit. RP Benedictus qui venit. RV Lapidem quem.
Ad laudes AN Quem vidistis pastores 2-a solam. HY Christe redemptor. VS Benedictus qui venit. AB Ecce advenit dominator 8-f. Rubum quem.
Ad primam AN In principio et ante 8-a.
Ad tertiam AN *Pastores dicite 8-a. RB Speciosus forma.
Ad sextam AN *O regem caeli 8-a. RB Notum fecit dominus.
Ad nonam AN Nato domino angelorum 8-c. RB Benedictus qui venit.
[COMMENTARIUS]
Cum vigilia epiphaniae domini venerit in dominicam , hoc modo dicatur:Vespera AN Tecum principium cum reliquis. RP Verbum caro. RV Puer. HY A solis ortus. AM Pastores dicite quidnam vidistis 8-a. AC Puer Iesus non cantetur, quia saepius repetitur. De sancta Maria O admirabile. [Ad matutinum] INV Christus natus est. Antiphonae super psalmos nocturnales, versus et responsoria eodem modo dicantur hic ut in circumcisione . *Hoc excepto ut illa tria responsoria videlicet Hic qui advenit pro septimo, et Ecce agnus dei pro octavo, et Benedictus qui venit pro nono responsorio cantantur. Legantur sex lectiones de sermonibus patrum de nativitate domini et cum EV Defuncto Herode. Laudes AN Quem vidistis 2-a per totum. HY Christe redemptor. AB Ecce advenit 8-f. Germinavit. Ad horas dicantur antiphonae, ut praenotatae sunt. Ad processionem et ad reditum dicantur responsoria ut in sancta die. Si vigilia epiphaniae in dominicam venerit, in nocte, ut praedictum est, canimus. In die vero officium Dum medium silentium, scilicet ut in priori dominica pleniter observamus. Si autem in alia die occurrit, idem quidem officium, sed cum lectione Scimus et EV Defuncto Herode, unde et CO Tolle puerum sumptam canimus, quia hoc officium ante usum huius vigiliae ibi cantabatur, utpote dominicae eiusdem ebdomadae, sicut et Vocem iucunditatis canitur in vigilia ascensionis, assumiturque communio de eiusdem diei evangelio.
IN EPIPHANIA DOMINI
Ad vesperas super psalmos AN O admirabile 6-a. PS Laudate pueri. RP Illuminare. ae. AM Magi videntes stellam 8-c. HY Hostis Herodes. VS Reges Tharsis et insul
Ad completorium capitulum per totam ebdomadam dicitur Omnes de Saba venient. HY Corde natus. AD Salutis nostrae auctor 1-e. Preces dicantur usque Sacerdotes tui. VS Venient ad te qui detrahebant tibi. OR Illumina quaesumus domine populum tuum. In hac nocte ad nocturnos iuxta romanum ordinem invitatorium reticemus, ut a dolosa invitatione Herodis discrepemus. Ab antiphonis AN Afferte domino 7-a ea nocte incipitur. AN Fluminis impetus 6-a cum psalmo in tertiam nocturnam differtur, quia maior laudatio, quod Alleluia sonat, sub gratia est, cuius typum tertia nocturna gerit, quam ante legem vel sub lege, quod praecedentes nocturnae significant. Unde et omnes historiae, quae sibi Alleluia vindicant, plus Alleluia in tertia nocturna frequentant.
[Ad matutinum] Hymnus non canitur, quia invitatorium non praecessit. In primo nocturno AN Afferte domino filii 7-a. Psalmum ipsum. AN Psallite deo nostro 1-a. PS Omnes gentes. AN Omnis terra adoret 4-a. PS Iubilate deo. VS Omnes gentes quascumque fecisti. Prima LE Omnes sitientes usque Erit dominus. RP Hodie in Iordane. RV Caeli aperti sunt. Secunda LE Surge illuminare usque In tempore eius. RP Omnes de Saba venient. RV Reges Tharsis. Tertia LE Gaudens gaudebo usque Oculus non vidit. RP Stella quam viderant. RV Et intrantes domum. In secundo nocturno AN Reges Tharsis 1-e. PS Deus iudicium. AN Omnes gentes 4-a. PS Inclina domine. AN Venite adoremus eum 8-a. Psalmum ipsum. VS Omnis terra adoret te deus. Hic legantur sermones patrum ad ipsum diem pertinentes. RP Interrogabat magos Herodes. RV Magi veniunt. RP Hic est dies praeclarus. RV Et intrantes domum. RP Dies sanctificatus. RV Venite adoremus. In tertio nocturno AN Fluminis impetus laetificat 6-a. PS Deus noster refugium. AN Adorate dominum 6-a. PS Cantate i. AN Adorate deum 6-a. PS Cantate ii. VS Venient ad te. EV Cum natus esset Iesus in Bethlehem. RP Illuminare. RV Et ambulabunt. RP Tria sunt munera. RV Reges Tharsis et. RP In columbae specie. RV Caeli aperti sunt.
Laudes AN Ante luciferum genitus 2-a. AN Venit lumen tuum Hierusalem 1-b. AN Apertis thesauris suis obtulerunt 1-c. AN Maria et flumina benedicite 4-a. AN Stella ista sicut flamma coruscat 7-b. HY Gratuletur omnis. VS Omnes de Saba venient. AM Hodie caelesti sponso iuncta est 8-c.
Ad primam AN Lux de luce apparuisti 8-f. CP Surge illuminare Hierusalem usque in octavam.
Ad tertiam AN Vidimus stellam eius 4-a. RB Reges Tharsis et insulae. RV Reges Arabum et Saba. VS Omnes gentes quascumque fecisti.
[Ad processionem] Si dominica fuerit, cantentur ad processionem RPP Hodie in Iordane Illuminare. In reditu RPP In columbae specie. De officio missae. Si epiphania in dominica evenerit, nihil ea die de officio dominicae tangimus. Si autem per interiacentes dies ab epiphania usque in octavam eius dominica evenerit, necessario ea die ecclesiastico conventui cum dominico officio satisfacimus, quem non pro epiphania, sed pro dominica convenisse scimus.
Ad sextam AN Magi videntes 1-a. RB Omnes gentes. RV Venient et adorabunt. VS Venient ad te.
Ad nonam AN Stella ista sicut flamma coruscat 7-b. RB Venient ad te. RV Et adorabunt. VS Omnis terra adoret te deus.
In secunda vespera AN Tecum principium cum reliquis. RP In columbae. HY Hostis Herodes. VS Reges Tharsis et insulae. AM Tribus miraculis ornatum diem sanctum 1-a. *Nota si dominica evenerit in in aliqua dierum illarum in quibus habet responsoria scripta sunt Videntes et Pastores, quod in alio die imponantur.
IN SECUNDA DIE
[Ad matutinum] INV Christus apparuit. HY A patre unigenitus. Iuxta romanum ordinem ferialem nocturnum numquam dimittimus, cum tria responsoria tantum dicimus, nisi in ebdomada paschae et pentecosten. Antiphonae super psalmos sumantur de his, quae in sancta nocte dictae sunt, scilicet ut, si est feria secunda, dicatur AN Afferte domino 7-a. Si feria tertia AN Fluminis impetus 6-a. Si feria quarta AN Omnis terra 4-a. Si feria quinta AN Reges Tharsis 1-e. Si sexta AN Omnes gentes 4-a. Si sabbatum AN Notum fecit 6-a. Hic leguntur sermones patrum de epiphania domini, sed si pauciores dominicae occurrerint usque ad septuagesimam, legitur Paulus. RP Magi veniunt. RV Vidimus stellam. RP Omnes de Saba venient. RV Reges Tharsis. RP Stella quam viderant. RV Et intrantes.
Laudes AN Ante luciferum . AB Ab oriente venerunt magi in Bethlehem 8-a. Ab hinc dicatur de sancta Maria una antiphonarum, quam volueris ex laudibus. AC O admirabile commercium 6-a usque ad purificationem eius cum oratione Deus qui salutis.
Ad vesperas AM Tria sunt munera 4-a.
DIE TERTIA
[Ad matutinum] RP Videntes stellam RV Reges. RP Interrogabat magos Herodes. RP Illuminare.
Ad laudes AN Venit lumen 1-b. AB Venient ad te qui detrahebant 8-a.
Ad vesperas AM Vox de caelis sonuit 4-a.
DIE QUARTA
[Ad matutinum] RP Illuminare. RP Tria sunt munera. RP Videntes stellam.
Laudes AN Apertis thesauris 1-c. AB Videntes stellam magi 7-a.
Ad vesperas AM Caeli aperti sunt super 8-f.
DIE QUINTA
[Ad matutinum] RP Magi veniunt. RP Hic est dies. RP In columbae.
Laudes AN Ante luciferum 2-a. AB Ioannes quidem clamabat 1-a.
Ad vesperas AM Pater de caelis filium 7-d.
DIE SEXTA
[Ad matutinum] RP Omnes de Saba. RP Stella quam viderant. RP Interrogabat.
Laudes AN Venit lumen 1-b. Baptizatur Christus et sanctificatur 7-a.
[Ad vesperas] AM Super ripam Iordanis 8-a.
DIE SEPTIMA
[Ad matutinum] RP Illuminare. RP Tria sunt munera. RP In columbae.
[Ad laudes] AB Baptizat miles regem 8-a.
[COMMENTARIUS]
Observandum est, quod licet infra octavam hanc ad nocturnos, nonnisi tres legantur lectiones, nihilominus tamen ad missam Gloria in excelsis et Credo in unum et praefationem et infra actionem Communicantes non praetermittimus. Quando autem ita evenit, ut in aliqua feriarum officium In excelso throno *dicimus Gloria in excelsis et Credo in unum reticemus, praefationem vero et Communicantes et Ite missa est non omittimus.
[COMMENTARIUS]
Si dominica infra octavam evenerit, ad vesperam dicetur capitulum de dominica. RP In columbae. HY Hostis Herodes. AM Puer Iesus. OR Vota quaesumus domine. Sequitur antiphona de epiphania, quam feria repraesentat. Ad matutinum leguntur sex lectiones de sermonibus patrum Fili quid fecisti 8-c cum oratione Vota quaesumus domine. Deinde sequitur antiphona de epiphania, quam ipsa feria indicat. Matutinum vero officium peragatur per totum, sicut in octava epiphaniae invenitur, exceptis laudibus AN Veterem. Sed recipit laudes AN Ante luciferum 2-a per totum. In secunda vespera nulla fitmentio de dominica, sed tantum de epiphania. et EV Cum factus esset Iesus duodecim annorum. AB
IN OCTAVA EPIPHANIAE
Ad vesperas AN Tecum principium 1-a. RP In columbae. AM Fontes aquarum sanctificati 8-a.
[Ad matutinum] INV Christus apparuit nobis. HY A patre unigenitus. In primo nocturno AN Afferte domino 7-a. Psalmum ipsum. AN Fluminis impetus 6-a. PS Deus noster. AN Psallite deo nostro 1-a. PS Omnes gentes. VS Omnes gentes quascumque fecisti. Legatur sermo Augustini annotatus epiphaniae domini Gaudete in domino fratres dilectissimi iterum dico gaudete. RP Hodie in Iordane. RP Omnes de Saba venient. RP Stella quam viderant. In secundo nocturno AN Omnis terra 4-a. PS Iubilate deo. AN Reges Tharsis 1-e. PS Deus iudicium. AN Omnes gentes 4-a. PS Inclina domine. VS Omnis terra adoret te deus. RP Interrogabat magos. RP Magi veniunt. RP Illuminare. In tertio nocturno AN Adorate dominum 6-a. PS Cantate i. AN Adorate deum 6-a. PS Dominus regnavit. AN Notum fecit 6-a. PS Cantate ii. VS Venient ad te. EV Venit Iesus a Galilaea. RP Videntes stellam. RP Tria sunt munera. RP In columbae specie spiritus. Celebratur res, pro qua baptizatus est Christus, id est lavacrum nostrum, quo nostra abluuntur peccata, quod sonat prima antiphona [ad laudes].
Laudes AN Veterem hominem renovans 7-d. AN Te qui in spiritu et igne purificans 7-d. AN Baptista contremuit et non audet 7-d. AN Caput draconis salvator contrivit 7-d. AN Magnum mysterium declaratur hodie 7-d. AB Praecursor Ioannes exultat cum 7-d.
Ad primam AN Aqua comburit peccatum hodie 7-d.
Ad tertiam AN Te qui in spiritu et igne 7-d.
Ad sextam AN Baptista contremuit et non 7-d.
Ad nonam AN Caput draconis 7-d.
In secunda vespera AN Tecum 1-a AM Christo datus est principatus et honor 8-a.
[COMMENTARIUS]
De officiis trium ebdomadarum post epiphaniam. Quibus, ut doctores volunt, insinuantur tres anni praedicationis Christi post baptismum eius, si prolixius aut brevius fuerit tempus usque ad septuagesimam, qualiter celebranda sint. Primae igitur dominicae officium videlicet In excelso throno infra octavam epiphaniae omni anno rite observatur, etiam si propter pluralitatem ebdomadarum usque ad septuagesimam repetendum videatur, sicut et alia duo officia scilicet Omnis terra, Adorate deum, cum multotiens sex occurrant ebdomadae his officiis inofficiandae. Cum autem una tantum dominica inter epiphaniam et septuagesimam accidit, duo officia nullo ecclesiastico conventu hoc fieri exigente in unam ebdomadam coniungere debet, quicumque eo anno nullum ex statutis officiis praetermittere voluerit. Non ergo minus competenter idem officium aliquando in alia dominica repetimus, cum nullum celebrius officium habuerimus, unde ecclesiastico conventui rite valeamus satisfacere. Ipsi quoque privati dies romano more officium prioris dominicae recipiunt, si aliunde competenter inofficiari non possunt. Sciendum autem, cum in aliqua dominica aliud festum sollemniter observamus, processionem tamen et aquae benedictae aspersionem iuxta decretum sancti Alexandri papae et Credo in unum non dimittimus. Item de eodem. In excelso throno neque ante epiphaniam est canendum, neque post octavam eiusdem festi differendum. Quod si temporis praetitulata longinquitas exposcit, per duas ebdomadas sicut et sequentia duo officia cantari poterit, repetita epistulae et evangelii lectione propter communionem Fili quid fecisti nobis sic, suppressis tunc in sequente ebdomada eiusdem officium ferialibus evangeliis , si tamen in praecedenti legi potuerunt. Omnis terra eadem praedicti temporis prolixitate cogente, si quando altera vice canitur officium, prius recipit EV Nuptiae factae sunt cum suis antiphonis et oratione Omnipotens sempiterne deus qui caelestia, postea vero EV Cum descendisset cum suis antiphonis et oratione Omnipotens sempiterne deus infirmitatem nostram. Simili modo cum bis cantandum erit officium Adorate deum, primo assumit EV Ascendente Iesu in naviculam cum sequentibus antiphonis cum oratione Deus qui nos in tantis, secundo vero recipit EV Confiteor tibi domine pater caeli et terrae, licet antiphonas non habeat, sed tamen illae repetendae sunt, quas prior dominica habuit, adiunctis missarum collectis Familiam, Conserva. Hoc etiam tunc agatur, quando idem officium nonnisi per unam ebdomadam cantatur, si tamen a festis sanctorum in eadem ebdomada occurrentium id non impeditur. Interdum vero pro eiusdem temporis brevitate eadem duo officia, id est Omnis terra et Adorate in una ebdomada, si ita evenerit, in singulis feriis cantabimus, potius quam ea ex toto dimittamus. Lectiones et evangelia feriarum quartae et sextae, si in eisdem feriis fes to impediente legi nequeunt, in aliis feriis a festo vacantibus legimus, et ita in alio anni tempore. Evangelium feriae sextae propter officium de sancta cruce numquam dimittimus.
DE CAPITULIS IN DOMINICIS DICENDIS
Sciendum autem est, quod in omnibus dominicis noctibus prima vespera recipit CP Benedictus deus et pater domini nostri Iesu Christi, ab octava epiphaniae usque ad quadragesimam , quia prior vespera cuiuslibet dominicae crastinam exigit orationem.
DOMINICA PRIMA POST EPIPHANIAM DOMINI
AE Fili quid fecisti nobis sic ego et pater tuus 8-c. AE Quid est quod me quaerebatis an 8-a. AE Puer Iesus proficiebat 6-a.
DOMINICA SECUNDA [POST EPIPHANIAM DOMINI]
AE Nuptiae factae sunt in Cana 8-c. AE Quid mihi et tibi est mulier 7-a. AE Deficiente vino iussit Iesus impleri 1-a.
DOMINICA TERTIA [POST EPIPHANIAM DOMINI]
AE Cum autem descendisset Iesus de monte 8-a. AE Domine si tu vis potes me mundare 1-b. AE Domine puer meus iacet paralyticus 1-b. AE Domine non sum dignus ut intres 1-b. AE Nam et ego homo sum sub potestate 1-f. AE Multi veniunt ab oriente et recumbent 8-c.
DOMINICA QUARTA [POST EPIPHANIAM DOMINI]
AE Ascendente Iesu in naviculam ecce motus 8-a. AE Domine salva nos perimus impera 8-a. AE Domine salva nos perimus impera 1-b. AE Surgens Iesus imperavit ventis 8-a. AE Porro homines mirati sunt dicentes 1-f.
[COMMENTARIUS]
Post octavam epiphaniae, sive privata dies sit, sive dominica, legantur epistulae Pauli usque ad septuagesimam. Quae si adeo vicina fuerit, verbi gratia, ut est in decimo sexto anno, in quinque quoque seu etiam Domine ne in ira tua cantetur, dominica, quae occurrerit infra octavam dici debet ne omittatur, et eo anno apostolus etiam in octava sancti Stephani debet initiari. Hic etiam dicimus quindecim gradus, cursum sanctae Mariae, et agenda mortuorum, et cottidianum cantum, et qualem habuimus ante adventum domini scilicet versuum et hymnorum. circa purificationem sanctae Mariae intermissis sermonibus, qui leguntur infra octavam epiphaniae, sicut supra notavimus, proximo die apparitionis apostolus initiatur. Sed tamen in quarta feria EV Vidit Ioannes cum homilia sua legatur. Quod si propter septuagesimam non fuerit residua dominica post octavam epiphaniae, in qua historia
[DOMINICALE OFFICIUM]
Ad vesperam AN Benedictus dominus 6-b. PS Benedictus. AN In aeternum et in saeculum 8-f. PS Exaltabo. AN Laudabo deum meum 4-a. PS Lauda anima. AN Deo nostro iucunda 8-f. PS Laudate dominum. AN Benedixit 6-b. PS Lauda Hierusalem. CP Benedictus deus et pater domini nostri. RP filiis tuisDeus qui sedes. RP Notas mihi fecisti. RP Custodi nos. HY Deus creator. VS Vespertina oratio. *In evangelio antiphona ultima dominicae prioris Quid est quod me quaerebatis. Et sic deinceps de aliis antiphonis d? semper ultima est servanda usque ad diem sabbati.
[Ad matutinum] INV Praeoccupemus faciem domini. PS Venite. HY Primo dierum. In primo nocturno AN Servite domino in timore 7-a. PS Beatus vir. AN Domine deus meus in te 8-a. Psalmum ipsum. AN Respice et exaudi me 8-f. PS Salvum me fac domine. VS Memor fui in nocte. Historia Domine ne in ira. RV Timor et tremor. RP Deus qui sedes super. RV Tibi enim. RP A dextris est. RV Conserva me. In secundo nocturno AN Bonorum meorum 3-c. PS Conserva. AN Inclina domine aurem 7-c. PS Exaudi domine. AN Vivit dominus et 7-b. PS Diligam te. VS Media nocte surgebam. Ad confitendum. RP Notas mihi fecisti. RV Conserva me. RP Custodi nos domine. RV Mirifica misericordias. RP Diligam te domine. RV Laudans invocabo. In tertio nocturno AN Non sunt loquelae 7-a. PS Caeli enarrant. AN Exaudiat te dominus 8-f. Psalmum ipsum. AN Domine in virtute 8-c. Psalmum ipsum. VS Exaltare domine. RP Domini est terra. RV Ipse super. RP Ad te domine levavi. RV Neque irrideant me inimici. RP Audiam domine. RV Domine dilexi. RP Afflicti pro peccatis. RV Domine deus.
Laudes istas si placet canimus tantummodo hiemali tempore propter longiturnitatem noctium. Indutus est dominus 2-a cum reliquis. Alio modo ad laudes AN Alleluia alleluia alleluia alleluia alleluia alleluia alleluia alleluia 4-d.
Ad primam AN Benedicat nos deus pater 1-a.
Ad tertiam AN Alleluia alleluia alleluia alleluia 1-f. RB Inclina cor meum. RV Averte oculos meos. VS Ego dixi domine.
Ad sextam AN Alleluia alleluia alleluia 1-e. RB In aeternum domine permanet. RV In caelo et in saeculum saeculi veritas tua. VS Dominus regit me.
Ad nonam AN Alleluia alleluia 8-c. RB Clamavi in toto. RV Iustificationes tuas requiram. VS Ab occultis meis.
In secunda vespera AN Sede a dextris meis 1-a. PS Dixit dominus cum reliquis. HY Lucis creator.
FERIA SECUNDA
[Ad matutinum] INV Venite. PS Iubilemus deo. HY Somno refectis. Antiphonae super nocturnam AN Dominus defensor 1-b. PS Dominus illuminatio mea cum reliquis. VS Domine in caelo. RP Adiutor meus. RV Neque despicias me deus. RP Quam magna multitudo. RV Perfecisti eis. RP Benedicam domino. RV In domino laudabitur.
Ad laudes AN Secundum magnam 1-b. PS Miserere mei deus cum reliquis. HY Splendor paternae gloriae. VS Repleti sumus mane. AB Benedictus deus Israel 6-a.
Ad primam AN Tu mandasti domine 7-a.
Ad tertiam AN Deduc me domine in semita 2-a. RB Sana animam meam. RV Ego dixi domine. VS Adiutor meus esto domine.
Ad sextam AN Adiuva me et salvus ero domine 8-a. RB Benedicam domino. RV Semper laus eius. VS Dominus regit me.
Ad nonam AN Aspice in me et miserere 8-f. RB Redime me domine. RV Pes enim meus. VS Ab occultis meis.
Ad vesperam AN Inclinavit dominus 1-b. PS Dilexi quoniam cum reliquis. HY Immense caeli conditor. VS Dirigatur domine.
FERIA TERTIA
[Ad matutinum] INV Iubilemus deo salutari. HY Consors paterni luminis. Antiphonae super nocturnam AN Ut non delinquam 4-a. PS Dixi custodiam cum reliquis. VS Immola deo. Sacrificium. RP Auribus percipe. RV Dixi custodiam vias meas. RP Statuit dominus. RV Expectans expectavi dominum. RP Ego dixi domine. RV Domine ne.
Laudes AN Amplius lava me deus ab 8-c. PS Miserere mei deus cum reliquis. HY Ales diei nuntius. VS Repleti sumus mane. AB Erexit dominus nobis 7-a.
Ad vesperam AN In domum domini laetantes 4-c. PS Laetatus sum cum reliquis. HY Telluris ingens conditor.
FERIA QUARTA
[Ad matutinum] INV In manu tua domine. HY Rerum creator optime. Antiphonae super nocturnam AN Avertit dominus 8-a. PS Dixit insipiens cum reliquis. VS Deus vitam meam. RP Ne perdideris me. RV Miserere mei. RP Paratum cor meum deus. RV Exurge gloria mea. RP Adiutor meus tibi. RV Eripe me de inimicis.
Laudes AN Tibi soli peccavi 8-c. PS Miserere mei domine cum reliquis. HY Nox et tenebrae. VS Repleti sumus. AB Salutem ex inimicis 7-a.
Ad vesperas AN Nisi tu domine servabis 1-b. PS Nisi dominus aedificaverit cum reliquis. HY Caeli deus sanctissime. VS Dirigatur domine.
FERIA QUINTA
[Ad matutinum] INV Adoremus dominum. Nox atra rerum. AN Domine deus in adiutorium 2-a. PS Salvum me fac deus cum reliquis. VS Gaudebunt labia mea. RP Deus in te speravi. RV Esto mihi. RP Repleatur os meum laude. RV Gaudebunt. RP Gaudebunt labia mea. RV Sed et lingua mea.
Ad laudes AN Averte faciem tuam 8-a. PS Miserere mei cum reliquis. HY Lux ecce. VS Repleti sumus. AB In sanctitate serviamus 7-a.
Ad vesperam AN Et omnis mansuetudinis 4-a. PS Memento domine cum reliquis. HY Magnae deus potentiae. VS Dirigatur domine.
FERIA SEXTA
[Ad matutinum] INV Dominum qui fecit nos. HY Tu trinitatis unitas. [Antiphonae super nocturnam] AN Exultate deo adiutori 2-a. Psalmum ipsum cum reliquis. VS Beatus homo. RP Confitebor tibi. RV Et eripuisti. RP Misericordia tua. RV Deus iniqui insurrexerunt. RP Factus est mihi dominus. RV Deus ultionum.
Ad laudes AN Spiritu principali 1-e. PS Miserere mei deus cum reliquis. HY Aeterna caeli gloria. VS Repleti sumus mane. AB Per viscera misericordiae 8-a.
Ad vesperas AN In conspectu angelorum 5-a. PS Confitebor tibi cum reliquis. HY Plasmator. VS Dirigatur.
SABBATO
[Ad matutinum] Dominum deum nostrum. HY Summae deus clementiae. [Antiphonae super nocturnam] AN Quia mirabilia 4-a. PS Cantate cum reliquis. VS Domine exaudi. Misericordiam et iudicium. RV Perambulabam. Domine exaudi. RV De profundis. Velociter exaudi. RV Dies mei sicut. INV
Ad laudes AN Benigne fac 4-a. PS Miserere mei deus cum reliquis. 4-a. HY Aurora iam spargit. VS Repleti sunt. AB Illuminare domine 8-a.
Ad vesperas Benedictus dominus ut supra.
[COMMENTARIUS]
*Benedic. * Summe deus. Quod si una earum non suffecerit, quia numquam simul cantabuntur, semper adiungendum est RPP Civitatem istam cum suo versu Avertatur vel Monasterium istud usque ad stationem, ubi dicendus est psalmus pro defunctis PS De profundis prosequente sacerdote VS Requiem aeternam dona eis domine et lux cum oratione dominica. A porta inferi cum collecta Deus in cuius miseratione. Qua finita, si non est festum alicuius sancti, quod ipsa die agatur, prosequitur sacerdos VS Introibo in domum tuam domine. Adorabo ad templum sanctum tuum et con fitebor nomini tuo. OR Deus qui introitu portarum. Finita hac collecta incipit cantor AP Iniquitates nostras aufer a nobis intrando chorum. Qua finita dicit sacerdos VS Beati qui habitant in domo tua domine. In saecula. Via sanctorum omnium. Si autem festum fuerit alicuius sancti, unde officium missae ipso die cantandum est, istae duae collectae intermittantur, et ad introitum templi responsorium aliquod de ipso festo cantetur subsequente officio missae. Haec observantia erit ab octava pentecostes usque adventum domini. Itaque, ut dictum est, de historia Domine ne in ira ab octava epiphaniae usque ad septuagesimam observetur. Porro in ipsis dominicis, si quando occurrerit, post aspersionem aquae benedictae solemus cantare De festis sanctorum, quae aut antiphona aut tribus aut novem lectionibus per circulum anni agimus, qualiter celebrentur post festum sancti Andreae, cum de communi eorum historia agitur, invenies. Nunc vero de festis sanctorum, quae a septuagesima usque ad pascha eveniunt, quomodo observanda sint, perstringamus. Si festum beatorum martyrum Fabiani et Sebastiani vel aliorum quorumlibet sanctorum in dominicam septuagesimae evenerit, opportune propter vacantem sequentem dominicam celebrare poterimus. Officium autem missae in mane nullo modo praetermittimus.
[COMMENTARIUS]
Alexander papa quintus a beato Petro constituit, ut sal et aqua benediceretur ad conspergendum populum et habitacula eorum. Quod et nos omni dominica iuxta canones exequimur.
QUANDO GLORIA IN EXCELSIS SIT CANTANDUM
Symmachus papa in ordine quinquagesimus tertius constituit, ut in domini calibus diebus et nataliciis martyrum hymnus Gloria in excelsis diceretur, quod et nos observamus in omni dominica et in festis novem lectionum, excepto infra adventum domini et septuagesimam usque ad pascha. In his tamen diebus natalicia apostolorum et festa sanctae Mariae iuxta romanam consuetudinem Gloria in excelsis recipiunt. Semper cum Gloria in excelsis etiam Te deum laudamus et Ite missa est recitamus, nisi in missa de nativitate domini in nocte et in cena domini et in vigilia paschae et pentecostes. Congrue autem et in festis diebus Ite missa est dicitur, quia tunc generalis conventus solet adesse, qui per huiusmodi denuntiationem licentiam discedenti accipere debet. Ad cottidiana autem missarum sollemnia non generaliter ab omnibus, sed a religiosis convenitur, qui plus spiritualibus negotiis quam saecularibus invigilant, qui et reliqua dum licet officia cottidie frequentant. Ergo convenienter illis post missam, ut non statim discedant, sed ut deum benedicant, denuntiatur. Huic assertioni et ecclesiastica consuetudo indicitur astipulari, quia, cum Ite missa est dicimus, ad populum vertimur, quem discedere iubemus. Cum autem Benedicamus domino dicimus, non ad populum, sed ad altare, id est ad dominum, convertimur, nosque ipsos non ad disceden dum, sed ad benedicendum domino adhortamur. Sciendum tamen, quod Ite missa est infra ad ventum domini et septuagesimam reticetur, non quasi eo tempore nullus fiat conventus, qui sit dimittendus, sed potius pro tristitia temporis insinuanda. Sic et Gloria in excelsis di mittitur.
QUANDO CREDO IN UNUM SIT DICENDUM
Credo in unum iuxta canonem in omni dominica et in omnibus dominicis sollemnitatibus, item in festis sanctae Mariae et sancti Michaelis et apostolorum et sanctae crucis et dedicationis debet cantari, nec immerito. Nam et his singulis in eodem symbolo aliqua reperitur commemoratio. Hoc quoque notandum, quod cum Gloria in excelsis semper dalmaticae et subdiaconialia resumuntur.
DE SANCTO SEBASTIANO
[Ad vesperas] RP Egregie dei martyr. HY Sanctorum meritis. VS Laetamini in domino. AM Elegit dominus virum de plebe 8-c.
[Ad matutinum] INV Regem martyrum. HY Aeterna Christi munera aut Sanctorum meritis. In primo nocturno AN Sebastianus Mediolanensium partium 7-a. PS Beatus vir qui non. AN Erat enim in sermone 8-g. PS Quare fremuerunt. AN Christo cottidie sedulum 7-a. PS Cum invocarem. VS Laetamini in domino. Legantur sex lectiones de passione eius. Sebastianus dei cultor. RV Deo igitur studebat. RP Sebastianus vir christianissimus. RV Quem perfuderat. RP Erat namque in sermone. RV Incommisso quoque. In secundo nocturno AN Ad hoc tantum sub clamide 1-a. PS Verba mea. AN Clarissimis cottidie 8-a. PS Domine dominus. AN Sebastianus vir christianus 7-a. PS Domine quis habitabit. VS Exultent iusti. RP Christo cottidie sedulum. RV Ad hoc tantum. RP Zoe uxor Nicostrati. RV Benedicti qui. RP Egregie dei. RV Socius enim. In tertio nocturno AN Ut vidit beatus 8-a. PS Conserva. AN Sebastianus dixit Marcelliano 8-a. PS Domini est terra. AN Nolite timere 8-a. PS Beati quorum. VS Iusti autem. RP Elegit dominus. RV Beatus es. RP In isto loco promissio. RV Nolite timere. RP Beatus es tu. RV Beatus es.
Ad laudes AN Sebastianus dei cultor 1-b. AN Si ego verus Christi servus sum et 6-a. AN Ad hanc vocem Christi martyris Sebastiani 1-a. AN Zoe uxor Nicostrati dixit beato 8-a. AN Multitudo languentium 8-a. HY Rex gloriose. VS Iustorum animae. AB Beatus es et bene tibi erit egregie 8-g. Ad utramque vesperam, primam et secundam, et ad matutinum et ad missam duae orationes continue dicuntur, prior de sancto Fabiano, sequens de sancto Sebastiano.
ad horas: ad primam AN Sebastianus dixit ad Nicostratum 7-a.
Ad tertiam AN Si ego 6-a.
Ad sextam AN Ad hanc vocem 1-a.
Ad nonam AN Policarpus presbyter.
In secunda vespera AN Virgam 8-c cum reliquis. AM Egregie dei martyr Sebastiane 7-a. Post collectam dicatur antiphona de sancta Agnete Christi virgo nec 1-a.
[DE SANCTA AGNETE]
[Ad matutinum] INV Regem virginum. HY Iesu corona virginum. In primo nocturno AN Discede a me pabulum 8-a. AN Dextram meam et collum 7-c. PS Caeli enarrant. AN Posuit signum in faciem 7-c. PS Domini est terra. VS Specie tua. Legantur sex lectiones de passione eius. Diem festum. RV Ingressa Agnes. RP Dextram meam. RV Induit me. RP Amo Christum in. RV Mel et lac. In secundo nocturno ANInduit me 7-c. PS Eructavit. AN Mel et lac ex eius ore 1-b. PS Deus noster. AN Ipsi soli servo 1-a. PS Fundamenta. VS Diffusa est gratia. RP Omnipotens adorande. RV Ingressa Agnes. RP Ipsi sum desponsata. RV Propter veritatem. RP Induit me dominus. RV Induit me. In tertio nocturno AN Cuius pulchritudinem 2-a. PS Cantate i. AN Christus circumdedit me 7-c. PS Dominus regnavit i. AN Ipsi sum desponsata 7-c. PS Cantate ii. VS Audi filia et vide. RP Iam corpus eius. RV Ipsi sum desponsata. RP Pulchra facie. RV Specie tua et pulchritudine. RP Mel et lac. RV Cuius pulchritudinem.
Laudes AN Ingressa Agnes turpitudinis 7-c. AN Mecum enim habeo custodem corporis 7-c. AN Anulo suo subarravit me dominus 7-c. AN Benedico te pater domini 8-a. AN IesuCongaudete mecum 8-a. HY Virginis proles. VS Adiuvabit eam deus. AB Stans Beata Agnes.
Ad primam AN Ecce quod concupivi iam video quod 1-a.
Ad tertiam AN Mecum enim habeo 7-c.
Ad sextam AN Anulo suo subarravit 7-c.
Ad nonam Congaudete 8-a. AN
In secunda vespera AN Ingressa 7-c. PS Dixit dominus. AN Mecum 7-c. PS Laudate. AN Anulo suo. PS Laetatus. AN Congaudete. PS Nisi dominus. AN Ecce quod 1-a. PS Lauda Hierusalem. HY Virginis festum. VS Adiuvabit. AM Stans beata Agnes 1-a.
[COMMENTARIUS]
Infra octavam eius antiphona et oratio ad matutinum et ad vesperam et ad missam dicatur. *Nota quando festum trum lectionum in secundam feriam occurrerit tunc secundae vesperae de dominica, capitulum et collecta et antiphona dominicali peregantur, et de sancto de quo feria secunda tres lectiones cantantur, una antiphona tantum? canitur de eodem. Si autem in ferialibus die, tunc prima vespera incipiatur in capitulo et hymnus canitur de ipso cum antiphona et collecta, quae memoriam illius sancti repraesentat.
IN CONVERSIONE SANCTI PAULI
Ad vesperam super psalmos * dicatur AN Sancte Paule apostole 8-a. RP Magnus sanctus Paulus. HY Doctor egregie. AM O gloriosum lumen omnium 3-a.
Matutinale officium peragendum est ut in passione eius, exceptis versibus antiphonarum. Legantur sex lectiones de sermone, qui eius attitulatur conversioni. EV Homo quidam erat dives qui habebat villicum.
OCTAVA SANCTAE AGNETIS
Ad vesperas AM Stans beata 1-a. MA Magnificat.
[Ad matutinum] RP Iam corpus. RP Pulchra facie. RP Mel et lac.
Laudes Ingressa Agnes 7-c cum reliquis. AB Ecce quod concupivi 1-a. Laudes ad horas dicantur.
DE PURIFICATIONE SANCTAE MARIAE
Ad vesperam O admirabile 6-a cum reliquis. PS Laudate pueri. RP Videte miraculum. HY Quod chorus vatum. VS Post partum virgo. AM Senex puerum portabat 1-a. AN
Ad completorium CP Multae filiae congregaverunt. HY Corde natus. AD Glorificamus te 4-a. Preces dicantur usque Sacerdotes, sequente versu Post partum. OR Deus qui salutis aeternae.
[Ad matutinum] INV Ecce venit. PS Venite exultemus. HY Ave maris stella. In prima nocturna AN Benedicta tu in mulieribus 4-b. PS Domine dominus. AN Sicut myrra electa 4-b. PS Caeli enarrant. AN Ante torum 4-b. PS Domini est. VS Specie tua. Legantur sex lectiones ad ipsum diem pertinentes. RP Adorna thalamum. RV Accipiens Simeon. RP Senex puerum portabat. RV Accipiens. RP Simeon iustus. RV Responsum. In secundo nocturno AN Specie tua 7-c. PS Eructavit. AN Adiuvabit eam deus 7-c. PS Deus noster refugium. AN Sicut laetantium 7-c. PS Fundamenta. VS Diffusa est gratia. RP Suscipiens Iesum. RV Responsum. RP Responsum accepit. RV Lumen ad revelationem. RP Postquam impleti. RV Obtulerunt pro. In tertio nocturno AN Haec est quae 3-a. PS Cantate i. AN Speciosa facta es et 4-b. PS Dominus regnavit exultet. AN Post partum 4-a. PS Cantate ii. VS Audi filia et. EV Postquam impleti [sunt] dies purgationis. RP Videte miraculum. RV Castae parentis. RP Gaude Maria virgo. RV Gabrielem. RP Cum inducerent. RV Quia viderunt.
Laudes AN Simeon iustus et timoratus 3-b. AN Responsum accepit Simeon a spiritu 7-a. AN Accipiens Simeon puerum in manibus 3-b. AN Tolle puerum et matrem eius et vade 3-b. AN Revertere in terram 7-a. HY Fit porta. VS Adiuvabit eam deus. AB Cum inducerent puerum Iesum 1-a.
Ad primam AN Simeon iustus 3-b. CP Ego sapientia ex ore. RB Christe fili dei. RV Qui natus.
Ad tertiam AN Accipiens Simeon 3-b. RB Speciosus forma. Tunc fiat benedictio cereorum eo ordine, sicut in benedictionali continetur, et aspergantur aqua benedicta et ture adoleantur. Postea cantentur antiphonae a Adorna thalamum tuum Sion et 8-c. AP Hodie beata virgo 8-c. Et inter cantandum antiphonas accipiunt singuli ce reos de manu pontificis vel aeditui. Tunc illuminentur omnes cerei cantando AP Lumen ad revelationem 8-f. ND Nunc dimittis. Rursus Lumen ad revelationem, et sic fiat de singulis versibus. Antiphona et psalmo finito dicit sacerdos versum Accipiens Simeon puerum in manibus, respondeat chorus Gratias agens benedixit dominum. Dominus vobiscum tonaliter. OR Omnipotens sempiterne deus. AP
Ad processionem AP Ave gratia. AP Adorna thalamum tuum. Ad stationem AP Responsum accepit Sime[on] cantores on et sic per totum. Qua finita incipitur responsorium ad introitum templi RPP Cum inducerent. Quo finito dicat sacerdos VS Suscepimus deus misericordiam, sequitur OR Domine Iesu Christe qui hodierna vel alia Perfice in nobis quaesumus domine. Candelae in manibus ardentes teneantur usque ad offertorium. Si purificatio sanctae Mariae infra septuagesimam evenerit, nihil in ea iuxta romanam consuetudinem praeter Alleluia de solita glorificatione mutamus. Sergius papa a beato Petro octogesimus constituit, ut in diebus annuntiationis domini et dormitionis, id est assumptionis et nativitatis sanctae Mariae et sancti Simeonis, quod hypapante Graeci vocant, letania exeat a sancto Adriano, et ad sanctam Mariam populus occurrat. Quia gentiles eo mense sacrificantes februo, id est plutoni, qui deus lustrationum putabatur, cum faculis ardentibus civitatem lustrare solebant, christiani modo in melius versa vice, in honore veri luminis et agni, quem mater in templo praesentavit, cereos ardentes solent portare. Hypapante autem interpretatur obviatio, quia venerabiles personae Simeon et Anna ea die obviaverunt domino, cum praesentaretur in templo.
[Ad missam] Processione peracta ut praedictum est, missa incipiatur et ordine suo peragatur. PF Quia per incarnati de nativitate domini dicatur.
Ad sextam AN Nunc dimittis domine 4-b. RB Notum fecit dominus.
Ad nonam AN Obtulerunt pro eo 8-a. RB Benedictus qui venit.
In secunda vespera AN Tecum principium cum reliquis. RP Verbum caro factum est. RV In principio. HY A solis ortus. Si autem septuagesima fuerit, pro hymno cantetur SE Concentu parili sequente versu Tecum principium. AM Hodie beata virgo Maria 8-c. Post orationem AC Ecce completa sunt omnia quae. VS Post partum virgo. Deus qui per beatae Mariae.
[COMMENTARIUS]
Si purificatio sanctae Mariae in dominicam septuagesimae evenerit, omnia de festo agantur, et post orationem dicatur antiphona de septuagesima Plantaverat 4-a. Nihilominus officium missae in mane post primam a conventu agatur. Sequitur antiphona et oratio de sancto Blasio.
DE SANCTA AGATHA
Ad vesperas RP Beata Agatha. HY Iesu corona. AM Mentem sanctam .
[Ad matutinum] INV Regem virginum. In primo nocturno AN Ingenua sum et expectabilis genere 7-d. PS Domine dominus. AN Summa ingenuitas ista est 8-f. PS Caeli enarrant. AN Ancilla Christi sum. PS Domini est terra. VS Specie tua. Legantur sex lectiones de passione eius. RP Dum ingrederetur beata. RV Ego autem. RP Vidisti domine. RV Propter veritatem. RP Quis es tu qui venisti. RV Nam et ego. In secundo nocturno AN Agatha sancta dixit 7-c. PS Eructavit cor. AN Si ignem adhibeas rorem 8-a. PS Deus noster refugium. AN Agatha laetissima 7-c. PS Fundamenta eius. VS Diffusa est gratia. RP Ipse me coronavit. RV Vidisti domine. RP Agatha laetissima et glorianter. RV Mens mea. RP Ego autem adiuta. RV Medicinam. In tertio nocturno AN Nisi diligenter perfeceris 4-e. PS Cantate i. AN Vidisti domine agonem 7-c. PS Dominus regnavit exultet. AN Propter fidem 7-c. PS Cantate ii. VS Audi filia et vide. RP Gaudeamus omnes. RV Immaculatus. RP Medicinam carnalem. RV Ego autem adiuta. RP Beata Agatha. RV Agatha ingressa.
Laudes AN Quis es tu qui venisti 7-c. AN Medicinam carnalem corpori meo 1-a. AN Gratias tibi ago domine quia memor 7-c. AN Benedico te pater domini mei Iesu Christi 8-a. AN Qui me dignatus 7-a. HY Virginis proles. AB Paganorum multitudo 5-b.
Ad primam AN *Quis es tu.
Ad tertiam AN *Mens mea solidata.
Ad sextam AN Gratias tibi.
Ad nonam AN Qui me dignatus es.
In secunda vespera AN Quis es tu qui venisti. PS Dixit dominus domino. AN Medicinam. PS Laudate pueri. AN Gratias tibi ago. PS Laetatus sum. AN *Mens mea. PS Nisi dominus. AN *Qui me dignatus. PS Lauda Hierusalem. HY Virginis proles. AM Beata Agatha ingressa carcerem expandit 7-a.
IN CATHEDRA SANCTI PETRI
Ad vesperas super * AN *Tu es pastor ovium. RP Petre amas. HV Iam bone pastor. Sit trinitati. VS In omnem terram. AM Simon Bar Iona 4-d.
[Ad matutinum] In nocturnali officio leguntur sex lectiones de epistula, quae est Petrus apostolus Iesu Christi electis advenis, tres de evangelio Venit Iesus in partes. Eadem historia, quae et in passione eius canitur, et Te deum laudamus. Ipsum officium missae romano more cum dalmaticis et Gloria in excelsis, sive infra septuagesimam seu quadragesimam venerit, sollemnissime celebramus.
In matutinali officio praetermissum esse videtur ad nocturnam HY Exultet caelum, ad laudes vero HVTu es pastor ovium princeps 1-a. Observa etiam, ut statim post purificationem sanctae Mariae solitae antiphonae tam ad matutinum quam ad vesperas usque ad quadragesimam de ipsa post orationem dicantur. Eodem modo fiat post octavam pentecostes usque ad adventum domini. Iam bone pastor. AB
Laudes ad horas de sancto Petro dicantur.
In secundas vesperas AN Iuravit dominus. PS Dixit dominus cum reliquis. HV Iam bone. AM Quodcumque ligaveris 8-a.
[COMMENTARIUS]
Cum autem festivitates novem lectionum in quadragesima agimus, omnia de festo die et nocte et missam de ipso ad tertiam festive dicimus. De quadragesima vero post orationem antiphonam ferialem ad primam vesperam et ad matutinum et ad secundam vesperam tantum, missam quoque de quadragesima ad nonam cum genuflexione. Ad primum completorium eiusdem festi solemus dicere antiphonam AD Vigila super nos 4-d. Ad secundum autem dicatur antiphona de quadragesima. Super haec autem, si tale festum inciderit, ut bini cantent, ad primum completorium dicimus AD Pacem tuam 4-a, in secundo vero AD Vigila super nos.
DE SANCTO MATTHIA
In natalicio sancti Matthiae apostoli agitur plenum officium sicut et in ceteris nataliciis apostolorum.
[Ad matutinum] Hae antiphonae dicendae sunt ad tertiam nocturnam. *AN Exaltabuntur cornua. AN Qui diligitis dominum laetamini in domino et confitemini memoriae sanctitatis eius. Custodiebant testimonia eius.
[COMMENTARIUS]
Haec autem festivitas sicut cathedra sancti Petri, sive infra septuagesimam seu quadragesimam evenerit, cum Te deum laudamus et Gloria in excelsis et dalmaticis et subtilibus sollemniter celebratur. De festo missa festive agitur, ut supra dictum est, ad tertiam. Ad nonam vero officium de quadragesima cum genuflexionibus celebratur. Notandum etiam, quod in anno bissextili natalicium sancti Matthiae apostoli colimus in illa die, quae vigiliam eius proxime sequitur non in altera, quae propter bissextum eo anno in eodem kalendario iteratur.
*CUNEGUNDAE
[Ad vesperas] *AM Simile est regnum caelorum et primum RP Veni sponsa Christi omittatur.
*Ad matutinum *AB Quinque prudentes.
*PERPETUAE ET FELICITATIS
*In prima vespera * Absterget deus.
*Ad matutinum *AB Tradiderunt.
DE SANCTO GREGORIO
Ad vesperas super psalmos AN Gregorius ut creditur 4-a. PS Laudate pueri. RP O pastor. HY Iste confessor. AM Gloriosa sanctissimi 1-a.
[Ad matutinum] INV Ad dominum vigiles. PS Venite exultemus. HY Iste confessor. In primo nocturno AN Gregorius ortus Romae ex senatorum 1-f. PS Beatus vir. AN Lineam sui generis 2-a. PS Quare fremuerunt. AN Adhaerebat moralibus 3-a. PS Domine quid. VS Gloria et honore. Legantur sex lectiones de vita eius. RP Fulgebat in venerando. RV Beatus vir. RP Videns Romae vir beatus. RV Quoniam domini. RP Dum oraret. RV Quia misericordiam. In secundo nocturno AN Gregorius ut creditur 4-a. PS Cum invocarem. AN Studiis liberalibus 5-a. PS Verba mea. AN Hic ab adulescentia 6-a. PS Domine dominus noster. VS Posuisti. RP Propter intolerabiles. RV Nec fecit proximo. RP Orante beatissimo ad dominum. RV Multum enim valet. RP Vere felicem praesulem. RV A domino factum est. In tertio nocturno AN Sex struxit in 7-a. PS Domine quis habitabit. AN His sane monasteriis 8-a. PS Domine in virtute. AN Qui solebat in sericis 1-a. PS Domini est terra. RP Sanctus papa. RV Innocens manibus. RP Hodie praeclarissimus. RV Ecce vere Israelita. RP O pastor apostolice. RV Memor esto congregationis. * Te deum laudamus cantatur.
Laudes AN Gregorius vigiliis confectus 2-a. AN Lentis quidem sed iugibus hic 3-a. AN Caelesti cinctus verbere vir mirae 4-d. AN Bissenos nummos angelo 5-a. AN Virginum tria milia 6-a. HY Iesu redemptor. AB Christi fidelis famulus 7-a.
Ad horas antiphonae dicantur quae et in laudibus.
Et ad vesperas AM O Gregori dulcissimum sancti 4.
DE FESTO BEATI BENEDICTI
novem agantur lectiones, quod, si in ebdomadam passionis evenerit, ibi celebretur. Hoc idem et de beato Ambrosio observetur. Si vero in dominicam palmarum evenerint, haec duo festa per antiphonam et orationem celebrari licebit.
DE ANNUNTIATIONE SANCTAE MARIAE VIRGINIS
Sancti patres in Toletano concilio de annuntiatione sanctae Mariae constituerunt, ut de quadragesima in decimas quintas kalendas ianuarii transferetur, ubi annuatim sollemniter et convenienter ante nativitatem domini posset celebrari, ut puta cum omnia illius temporis officia de eadem resonent annuntiatione, quod et in ambrosiana observatur ecclesia. Sed nos magis romanae ecclesiae morem gerentes infra quadragesimam celebramus, sicut et aliorum quorundam . Synodaliter autem statutum legitur, ut eadem annuntiatio, si in triduo ante pascha occurrat, in sabbato ante palmas anticipetur, quae dies et proprio officio caret et per totum annum venerationi sanctae Mariae solet obsecundare. Quae *anticipatio et omni anno necessaria videretur, dum eadem festivitas idem sabbatum subsequitur, eo quod duae sequentes septimanae propriis officiis in tantum sunt occupatae, quod huic sollemnitati digne nequeant deservire. Sed nos nihil temere usurpare debemus, nisi quod ex romana auctoritate aut ecclesi astica traditione canonizatum deprehendimus. *Sciendum et diligenter est observandum, quod in die dominicae annuntiationis, si in sabbatum venerit, cantandae sunt vespere de tempore ante mensam, et facta mensa cantandae sunt vespere de beata virgine et si autem aura permiserit, fiat sollemnis processio ad sanctum Ioannem cum his responsoriis Missus est, Suscipe et cetera.
Ad vesperas super psalmos Missus est Gabriel 8-c. PS Laudate pueri. *RP Salve. RV Odor tuus. HY Ave maris stella. VS Ave Maria gratia plena. AM Ingressus angelus ad Mariam ait 4-a. Post orationem dicatur antiphona ferialis cum oratione. Hoc etiam fiat per totam quadragesimam, quando agitur plenum officium.
Ad completorium CP Multae filiae congregaverunt. HY Fit porta. *AD Alma.
[Ad matutinum] INV Ave Maria gratia. PS Venite exultemus. HY Ave maris stella. In primo nocturno AN Missus est angelus Gabriel 1-f. PS Domine dominus noster. AN Ingressus angelus ad Mariam 2-a. PS Caeli enarrant. AN Maria turbata in sermone 3-a. PS Domini est terra. VS Specie tua. Legantur tres lectiones de Isaia. Prima sic sic incipit Erit in novissimis diebus usque Exaltabitur. RP Ingressus angelus. RV Benedicta tu. Secunda LE Et adiecit dominus loqui ad Achaz usque A diebus separationis. RP Benedicta tu. RV Ave Maria. Tertia LE Egredietur virga usque Ipsum. RP Maria ut audivit. RV Quomodo fiet. In secundo nocturno AN Respondens angelus 4-a. PS Eructavit. AN Ecce virgo concipiet et pariet 5-b. PS Deus noster refugium. AN Dabit illi deus sedem David 6-a. PS Fundamenta. VS Diffusa est gratia. Legantur tres lectiones de sermonibus patrum. RP Dixit angelus. RV Ecce concipies. RP Ecce concipies. RV Hic erit magnus. RP Dabit illi dominus. RV Et regni eius. In tertio nocturno AN Dixit autem 7-a. PS Cantate i. AN Ideoque et quod nascetur 8-a. PS Dominus regnavit exultet. AN Dixit autem Maria 1-a. PS Cantate ii. VS Audi filia. EV Missus est angelus Gabriel. RP Dixit autem. RV Spiritus sanctus. RP Christi virgo dilectissima. RV Quoniam. RP Quomodo fiet. RV Ideoque quod
Laudes Quando venit ergo sacri 2-a. AN Verbum supernum a patre ante tempora 3-a. AN Beatus auctor saeculi servile corpus 4-a. AN Clausa parentis viscera caelestis 5-a. AN Domus pudici pectoris templum 6-a. HY Fit porta. VS Adiuvabit. AB Quomodo fiet istud 7-a. AN
Ad horas et in secunda vespera. *Nota quod quando festum annuntiationis translatum fuerit in aliam diem, tunc ad horas et in secundis vesperis laudes dici debent et in eiusdem secundis vesperis AM O Gabriel nuntius. Similiter est dicenda et ad stationem illa die RPP Salve nobilis et non AP Haec est dies.
[Ad processionem] Hac die, sicut etiam in reliquis sollemnitatibus sanctae Mariae, processionem agimus cum usu dalmaticarum et subtilium cantantes RPP Missus est Gabriel. RPP Suscipe verbum cum versibus suis. Ad stationem dicatur AP Haec est dies. Qua finita dicitur OR Deus qui de beatae. In reditu Christi virgo dilectissima.
Deinde missa cum summa veneratione celebretur.
In secunda vespera si placet, cantetur RP Salve nobilis. HY Ave maris stella. VS Adiuvabit eam deus. AM Haec est dies quam fecit dominus 4-a.
DE SANCTO RUPERTO[OFFICIUM DE COMMUNI]
Si festivitas sancti Ruperti occurrerit in ebdomadam palmarum, sive in ipsa sit celebranda, vel in priori anticipanda arbitrio chori relinquimus. Posset tamen non inconvenienter fieri, ut in quamcumque trium feriarum post dominicam palmarum accideret, eadem feria transposita in priorem ebdomadam eiusdem nominis, eadem festivitas celebretur, ut fit in adventu domini, ubi saepius transferuntur feriae in aliam feriam sui nominis. Si autem idem festum in paschali ebdomada evenerit, in proximam ebdomadam differatur. *Finalis dimittatur. Te deum laudamus et Gloria in excelsis cantetur. Qui propria historia non utuntur, ut festivius agant, hoc modo colligant.
[Ad vesperas] Sacerdos et pontifex 1-a. PS Laudate pueri. RB Sint lumbi. HY Eia fratres extollamus. VS Gloria et honore. AM Iste homo 4.
Ad completorium AD Pacem tuam 4-a.
[Ad matutinum] INV Confessorum. PS Venite exultemus. HY Iste confessor. In primo nocturno AN Beatus vir qui in 3-a. Psalmum ipsum. AN Beatus iste sanctus qui 1-f. PS Quare fremuerunt. AN Tu es gloria mea 8-c. PS Domine quid. VS Gloria et honore. RP Euge serve. RV Domine quinque talenta. RP Ecce sacerdos magnus. RV Benedictionem omnium. RP Servus meus. RV Pro eo quod. In secundo nocturno AN Invocantem 1-f. PS Cum invocarem. AN Laetentur omnes qui sperant 8-a. PS Verba. AN Domine dominus 1-d. Psalmum ipsum. VS Posuisti. RP Iustum deduxit. RV Immortalis est enim. RP Hodie praeclarissimus . RP et Noricorum apostolusBeatus Rupertus. RV Ut apud. In tertio nocturno AN Domine iste 8-c. PS Domine quis. AN Vitam periit a te tribuisti 8-c. PS Domine in virtute. AN Hic accipiet 7-a. PS Domini est terra. VS Magna. RP Sint lumbi. RV Vigilate ergo. RP Summe dei. RV Ora pro nobis beate. RP O pastor apostolice. RV Memor esto.
Laudes AN Ecce sacerdos 7-c cum reliquis. AB O per omnia laudabilem 8-a.
In secunda vespera AN Ecce sacerdos 7-c cum reliquis. HY Macte summe, qui et ad laudes dicatur. AM O quam miranda est 5-b.
DE DEDICATIONE [ECCLESIAE USQUE IN CENAM DOMINI]
Si festum dedicationis ecclesiae vel altaris infra septuagesimam aut quadragesimam usque in cenam domini eveQui confidunt in domino. Te deum laudamus et Gloria in excelsis et Credo in unum et Ite missa est non omittimus. nerit, sollemnissime celebretur cum omni cantu ad idem pertinente, excepta sequentia et Alleluia, pro quibus cantandus erit TR
DE DOMINICA SEPTUAGESIMAE
In septuagesima ad vesperam nullam mentionem de Alleluia facimus, quia ad nonam terminavimus.
Ad vesperam AN Benedictus cum reliquis. *CP Benedictus deus et pater. RP Formavit igitur. HY Dies absoluti. VS Vespertina oratio. AM Plantaverat autem dominus 4-a.
Ad completorium HY Iesu redemptor saeculi, qui in historia Domine ne in ira tua est incipiendus et usque ad quadragesimam cantandus. In evangelio AD Pacem tuam 4-a. Haec antiphona in omnibus dominicis noctibus et festis maioribus est dicenda.
[Ad matutinum] INV Adoremus dominum qui fecit nos. PS Venite exultemus. Hymni cum nocturnalibus antiphonis et psalmis, uti historia Domine ne in ira tua continet, cantentur. In septuagesima Romani eptaticum incipiunt. Unde et Alexander papa secundus constituit, ut et responsoria de eadem historia in eadem dominica incipiantur, quae et in sequenti dominica repetuntur. Alleluia autem in sabbato ad vesperam iussit dimitti. Septuagesima videtur dici posse propter septuaginta dies, qui sunt ab ipso die ad sabbatum ante octavam paschae, quo die alba tolluntur vestimenta a nuper baptyzatis. Septuagesima vero, ut praedictum est, computatur secundum titulationem sacramentarii et antiphonarii. Novem ebdomadibus ante pascha in septem sabbati populus dei in Babylonem ductus est captivus septuaginta annis. Quibus expletis reversus est Hierusalem. Ideo auctor officii nostri septuagesimam posuit in officiis nostris, ut hoc tempore a deliciis abstinendo ostenderemus in nostra conversatione, qualiter per omne tempus saeculi vivere debeatur, qui post baptismum peccatis se alienant a caelesti Hierusalem. Quapropter Alleluia illo tempore non cantatur apud nos, sed tractus vel luctus, nec Gloria in excelsis deo, quae sunt cantica caelestia. Potest etiam non inconvenienter fieri, ut, si quando festum novem lectionum in hac dominica evenerit, celebretur, et post orationem festi de dominica AN Plantaverat cantetur, quia eadem historia in sequenti dominica scilicet sexagesima iteratur. Officium missae Circumdederunt me post primam a conventu celebretur. Eadem observantia novem lectionum in sexagesima rite fieri poterit, si tamen historia in dominica praecedenti cantata fuerit. Hic legantur tres lectiones de historia, tres de sermonibus patrum omni dominica usque in pascha. Legitur Pentateucum Moysi usque in dominicam passionis. Nonum responsorium post Gloria patri iteratur, quia Te deum laudamus non dicitur, sed nec ad matutinum sanctae Mariae . [In primo nocturno] RP In principio fecit. RV Formavit igitur. RP In principio deus. RV Igitur perfecti sunt. RP Formavit igitur. [In secundo nocturno] RP Tulit ergo dominus. RV Formavit igitur. RP Dixit dominus. RV Adae vero non inveniebatur. RP Immisit dominus. RV Hoc nunc os. [In tertio nocturno] RP Dum deambularet. RV Domine audivi. RP In sudore vultus. RV Pro eo quod oboedisti. RP Ecce Adam. RV Cherubim et flammeum gladium. RP Ubi est Abel frater. RV Maledicta terra.
Laudes AN Miserere mei deus 1-e. Psalmum ipsum. AN Confitebor tibi domine 8-c. PS Confitemini. AN Deus deus meus ad te de 1-a. Psalmum ipsum. AN Benedictus es in firmamento 1-a. PS Benedicite. AN Laudate dominum de caelis 1-e. Fratres. CP Nescitis quod hi qui in stadio. HY Aeterne rerum. VS In matutinis domine. AB Simile est enim regnum 1-a.
Ad primam AN Conventione autem facta 7-a. Dominicis diebus et in festis novem lectionum dicatur CP Regi saeculorum usque ad pascha.
Ad tertiam AN Ite et vos in vineam meam 8-f. Responsorium cum versibus suis tam dominicis diebus quam privatis, sicut historia Domine ne in ira repraesentat, usque ad sexagesimam dicantur.
Ad processionem In principio. RPP Dixit dominus. In reditu RPP *Ubi est Abel. RPP
Sequitur officium missae Quia primi hominis lapsus et populi dei captivitas, seu cuiuslibet hominis post baptismum lapsi, sed paenitentiam agentis typus in septuagesima agitur, ideo usus dalmaticarum dinatus et Gloria in excelsis et Alleluia et sequentia et Ite missa est omittuntur. Alleluia, inquam, dimittitur, quod laudem dei sonat, non quod ab ore ecclesiae vel cuiuslibet hominis fidelis his diebus usque ad pascha tolli debeat, sed pro ipso aliis verbis idem sonantibus ad laudandum deum exhortamur dicendo Laus tibi domine rex aeternae gloriae. Tractum etiam ab hinc usque ad sabbatum sanctum paschae, qui proprie significat cantum laborantium aut lugentium pro Alleluia recitamus. et subtilium et reliqui or
Ad sextam AN Quid hic statis tota die 1-f.
Ad nonam AN Voca operarios et redde 8-a.
Ad vesperam AM Dixit pater familias 7-a. AM Cum autem sero factum esset dixi t 7-a. AM Hi novissimi una hora fecerunt 1-d. AM Amice non facio tibi iniuriam 1-f. AM Tolle quod tuum est et vade quia 8-f. AM Non licet mihi facere quod volo 8-a. AM Dixit mice 8-a. AM pater familias aErunt primi novissimi et novissimi 1-e. AM Sic erunt novissimi 8-a.
[DOMINICA IN SEXAGESIMA]
[Ad vesperas] * Benedictus. Psalmum ipsum. CP Benedictus deus et pater. RP Benedicens ergo. HY Dies absoluti. VS Vespertina oratio. AM Multi enim.
[Ad matutinum] *INV Adoremus dominum. PS Venite. HY Primo dierum. [In primo nocturno] * Servite domino. Beatus vir. Lectiones Noe cum quingentorum. Dixit dominus [ad Noe]. RV Fac tibi arcam. RP Noe vir. RV Fecit sibi. RP Quadraginta. RV Noe vero. [In secundo nocturno] *RP Emisit Noe. RV Intellexit ergo. RP Egresso Noe. RV Immolatis. RP Aedificavit Noe. RV Ecce ego. [In tertio nocturno] *RP Ponam arcum. RV Cumque obduxero. RP Per memetipsum. RV Ponam arcum. RP Benedicens. RV Hoc erit.
[Ad laudes] * Secundum magnam. AN Si mihi. AN In velamento. AN Hymnum dicamus. AN In tympano. HY Aeterne rerum. VS In matutinis domine. AB Cum turba.
Ad primam AN Exiit qui seminat.
Ad tertiam AN Semen cecidit.
*Ad processionem RPP Dixit dominus ad Noe. In reditu Benedicens.
Ad sextam AN Semen cecidit.
Ad nonam AN Iesus haec dicens.
In secunda vespera AN Sede a dextris meis. PS Dixit dominus cum reliquis. HY Dies absoluti. VS Dirigatur domine. AM Vobis datum est. Per ebdomadam Qui verbum dei retinent. Si vere fratres. Si culmen veri honoris.
*DOMINICA IN QUINQUAGESIMA
Cleri nostri auctore Telesphoro papa sequentem, id est quinquagesimam, sanctificavit, qui constituit septem ebdomadarum ieiunium ante pascha. Quinquagesima vero ideo dicitur, quia decurrit usque in diem resurrectionis dominicae.
[Ad vesperam] CP Benedictus deus. RP Temptavit deus. Dies absoluti. VS Vespertina oratio. AM Quod autem cecidit 4-d.
[Ad matutinum] INV Adoremus deum. PS Venite exultemus. *RP Locutus est. RV Benedicens. RP Dum staret. RV Dixit dominus. RP Tentavit. RV Immola deo. RP Angelus domini. RV Et benedicentur. RP Vocavit angelus domini. RV Et benedicentur. RP Deus domini mei. RV Deus in cuius conspectu. RP Veni hodie. RV Igitur puella. RP Orta autem fame. RV Tibi enim. RP Caecus sedebat secus viam. RV Et qui.
Laudes AN Secundum multitudinem 1-a. AN Deus meus es tu et confitebor tibi 8-g. AN Ad te de luce vigilo deus ut videam 7-a. AN Hymnum dicite et superexaltate eum 4-a. AN Omnes angeli eius laudate 5-b. HY Aeterne rerum. VS In matutinis. AB Cum appropinquaret Iericho caecus 7-a. Si linguis hominum loquar.
Ad primam AN Iter faciente Iesu dum 1-f.
Ad tertiam AN Miserere mei filii David 8-a.
Ad processionem RPP *Locutus est dominus. In reditu Caecus sedebat. Sciendum est, quod per has tres ebdomadas usque ad quadragesimam dominicis diebus ad missam collectae tres dicuntur, quia ad maiores cursus scilicet ad matutinum et ad vesperas suffragia sanctorum non omittuntur, quod a quadragesima usque ad pascha fieri non debet.
Ad sextam AN Caecus sedebat secus 7-a.
Ad nonam AN Caecus magis ac magis 1-a.
Ad vesperas AM Transeunte domino clamabat 1-a. AM Omnis plebs ut vidit dedit 8-g.
DE CAPITE IEIUNII
In capite ieiunii missam dicimus ad nonam, et omnia facimus ut in quadragesima. Cum enim illi quattuor dies pro complemento quadragesimalis ieiunii Gregorius ibi quadragesimalia officia videbatur initiasse. Sic enim in gregorianis sacramentariis sive gradualibus libris evidentissime declaratur. Subsequens tamen dominica proprie initium quadragesimae dicitur. Unde et quadraginta dies usque ad pascha computantur, quibus cum sex dominicas subtrahimus, nonnisi triginta sex in abstinentia observamus. Ergo a capite ieiunii necessario incipimus, si cum domino ieiunium quadraginta dierum complere volumus. Exinde etiam orationem super populum iuxta gregorianam constitutionem exordimur, quam numquam dicimus, nisi cum quadragesimaliter ieiunare debemus. recipiantur, necessario quadragesimalem observantiam obtinebunt, videlicet ut tandem post vesperam ieiunium solvatur, sicut in canonibus praecipitur, quod tamen alio tempore statim post nonam solvitur, cum missa ad sextam celebratur. In hoc enim quadragesimale ieiunium ab aliis differre debet, quod in aliis post nonam, in hoc autem post vesperam nos reficere debemus. Nec iuxta canones quadragesimaliter ieiunare censemur, si ante vesperam reficimur. Ergo et in quattuor diebus similiter ieiunare debemus, si cum his ieiunium quadragesimale adimplere volumus. Unde et missa in his diebus non ad sextam, sed ad nonam merito celebratur. Est enim ecclesiastica consuetudo, ut ad nonam reficiamur, cum ad sextam missam celebramus, ad vesperam autem, cum ad nonam sacrificamus. Sciendum autem non solum modernos, ut quidam putant, sed etiam antiquos a capite ieiunii incepisse, cum sanctus
DE INCLINATE CAPITA VESTRA DEO
Orationem super populum in quadragesima ideo frequentamus *id est frequenter dicimus, quia, cum maiorem conflictum in ieiuniis et orationibus contra spirituales nequitias sumimus, necessario nos *et populum instantius deo commendare debemus. Nam oratio post com munionem pro solis communicantibus solet orare. Populus autem, etsi cottidie in quadragesima conveniat ad ecclesiam, non tamen cottidie, ut deberet, communicat. Ne ergo populus ita oratione ut communione careret, adiecta est oratio super populum, in qua non de communione, sed de populi protectione specialiter oratur. Apud Graecos, ut legitur, excommunicandus est, qui usque ad tertiam dominicam non communicaverit. Beatissimi quoque patres nostri Ambrosius et Augustinus ad cottidianam nos hortantur communionem, sed hoc modo nec ab omnibus presbyteris in quadragesima, nec dum a laicis observatur, congrue adiecta est oratio super populum, ut vel eo tempore ultima benedictione populus non careret, dum tamen communicare non soleret. Hinc quoque et illa consuetudo apud modernos, quae non fuit apud antiquos, inolevisse videtur, ut et in aliis temporibus etiam presbyteri post finem missae benedicant, ne populum ita benedictione ut communione privatum discedere permittant.
[COMMENTARIUS]
Si festum novem lectionum in hac die acciderit, per omnia de festo agatur. De ieiunio vero tam ad matutinum quam ad secundam vesperam antiphona et oratio tantum dicatur, et missa de festo ad tertiam fiat, de ieiunio ad nonam. Si autem trium lectionum festum fuerit, per antiphonam tantum et orationem commemoretur, et si proprium habet officium, in loco missae pro defunctis post primam celebretur.
[FERIA QUARTA IN CAPITE IEIUNII]
Item de eodem. Feria quarta in capite ieiunii quaedam variantur.
Matutinas incipimus cum flexione genuum et omnes cursus per totam quadragesimam exceptis dominicis diebus et sollemnitatibus sanctorum. Evangelium ad matutinum Cum ieiunatis.
Ad incipiendas laudes his quattuor diebus finito tertio responsorio sacerdos utitur versibus usitatis videlicet Fiat misericordia tua vel Ostende nobis, qui et per totum annum dicuntur. Capitula dicuntur de ieiunio ad omnes cursus, antiphonae ex evangeliis assumptae in psalmos Benedictus et Magnificat, prima ad matutinas, secunda ad vesperas. Si vero plures sunt in medio, quae restant, dicantur ad horas. Maiores preces dicantur ad matutinas et ad vesperas tantum. Post preces dicuntur duo psalmi a prostratis, videlicet Miserere mei deus et Usquequo domine. Quibus finitis sequitur oratio de ieiunio. Qua finita dicatur AC Quis scit si convertatur sequente versu Domine non secundum peccata cum oratione super populum. Ab hinc omittimus suffragia sanctorum usque ad pascha tam ad matutinas quam ad vesperas, sed ad cursum sanctae Mariae dicenda differimus. In mane post primam sanctae Mariae dicantur septem psalmi, deinde vigilia pro defunctis sequente letania, cui adicimus duos psalmos Deus in adiutorium et Levavi oculos.
[Ad cursus] Ad primam dicimus preces Verba mea auribus percipe domine subiunctis cottidianis precibus Deus repleatur usque in finem. Sequuntur psalmi Miserere mei deus. Ad te domine levavi. Ad capitulum dicitur Verba mea pro defunctis exceptis dominicis et festivis diebus usque in cenam domini. Ad tertiam dicuntur solitae preces et ad alios cursus, et dicuntur PS Miserere mei deus. Deus in nomine tuo. Ad sextam post preces utimur duobus PS Miserere mei et Miserere tertium. Hic appenduntur vela. Ad nonam duo psalmi Miserere mei. Deus in adiutorium.
Deinde sequitur benedictio cinerum eo ordine, quo in benedictionali scripta est. Qua finita incipit cantor AP Exaudi nos domine. PS Salvum me fac deus absque Gloria patri. Qua cantata dicit sacerdos Oremus. Diaconus Flectamus genua. Levate. Sequitur oratio quaelibet pro peccatis, sed in hac die dicitur oratio Concede nobis domine quaesumus praesidia. Tunc imponatur AP Immute in cinere. Tunc mur habitupresbyter imponens cineres super capita singulorum dicat Memento homo quia pulvis es et in cinerem reverteris. Deinde et ipse presbyter ab alio quolibet sacerdo astante suscipiat cineres, eadem verba sibi prolata. Interim etiam cantetur altera AP teIuxta vestibulum.
[Ad processionem] Quibus percantatis levata cruce velata fiat processio cantando RPP Paradisi portas absque versu. Hoc etiam servandum est de aliis responsoriis, ne versus imponantur, quotienscumque processionem agimus, sed statim finito responsorio imponatur a cantore letania, et hanc cantando reditur in chorum. Sunt autem haec responsoria, quibus utimur privatis diebus ad processionem, sumpta de sequente historia: Paradisi portas. RPP Emendemus in melius. RPP In ieiunio et fletu. RPP In omnibus exhibeamus. RPP Abscondite elemosinam. RP Tribularer si nescirem. His utimur usque in passionem domini. RPP
Deinde sequitur officium missae . Cantore incipiente Misereris omnium domine. Genua flectimus sola hac die. Finito Kyrie eleison post salutationem, cum sacerdos dixit Oremus diaconus dicat Flectamus genua. Levate. Sequitur oratio missae. Haec observantia habeatur per totam quadragesimam. TR Domine non secundum peccata, *Huius tractus duo versus stando cantentur, tertium usque noster prostati canimus. quem in quadragesima frequentamus, non tam ex romano ordine, quam ex nostra consuetudine usurpamus, hodie a nobis inchoatur, et amodo feria secunda et quarta et sexta canitur usque in dominicam pa *ssionis. Iuxta morem ecclesiae hodie incipitur praefatio Qui corporali ieiunio vitia comprimis, et per totam quadragesimam usque in dominicam palmarum dicitur. Post ultimum Per dominum nostrum *Iesum Christum filium tuum dicitur Oremus. Dicit diaconus Inclinate capita vestra . Tunc dicit deosacerdos orationem super populum usque in cenam domini, exceptis dominicis diebus et sabbato duodecim lectionum.
Sequitur vespera ad quam maiores dicuntur preces, quas duo psalmi sequuntur Miserere mei deus. Ad te levavi oculos. Post mensam dicimus vesperam de sancta Maria stando, et Placebo sedendo, in cuius precibus prosternimur.Isti quattuor dies post tempus Gregorii papae a successoribus suis pro sex diebus dominicis sunt assumpti ad explendam quadragesimam cum parasceve et sancto sabbato paschae.
Ad completorium preces solitae dicuntur, quas sequuntur duo psalmi Miserere. De profundis clamavi.
[FERIA QUARTA]
Antiphonae in evangelio AE Cum ieiunatis nolite fieri 7-a. AE Thesaurizate vobis thesauros 4-a. AE Ubi est thesaurus tuus ibi est 1-f.
FERIA QUINTA
AB Me etenim de die in diem 2-a. AM Quare ieiunavimus et non 8-g.
FERIA SEXTA
AE Cum facis elemosinam 1-a. AE Nesciat sinistra tua quid faciat 1-a. AE Tu autem cum oraveris 1-a.
SABBATO
AE Tunc invocabis et dominus exaudiet 4-a. AE Quis scit si convertatur et ignoscat 4-a. AE Frange esurienti panem tuum 4-a.
[COMMENTARIUS]
De quinquagesima. Si festum aliquid novem lectionum in dominicam quinquagesimae inciderit, in feriam secundam differatur, quia laudes eiusdem historiae nulla sequentium feriarum recipere potest, ut cantentur.
INSTITUTIO PATRUM
Melciades papa a beato Petro trigesimus tertius constituit, ut nullus in dominica ieiunaret nec in feria quinta. Unde sanctus Gregorius trigesimus tertius constituit, ut nullus in dominica ieiunaret nec in feria quinta. Unde sanctus Gregorius in dispositione officiorum quintam feriam infra quadragesimam vacantem reliquit, ut, quia festiva erat sicut dominica, etiam dominicali officio honoraretur. Sed quia eadem feria ieiuniis postmodum applicata est ut re liquae, iunior Gregorius statuit eam esse sollemnem officiis undecumque collectis, et maxime ex aestivalibus dominicis. Unde et antiphonae ex dominicalibus evangeliis quintis feriis adhuc ascriptae reperiuntur, ut ex evangelio Homo quidam erat dives et Ibat Iesus in civitatem Naim. Sabbatum ante quadragesimam et ante palmas suarum dominicarum officia recipiunt, nec immerito, cum quilibet dies privati de suis dominicis soleant inofficiari. Ad omnes horas quadragesimales genua flectimus. Item ad missam, etiam si salutatio praecesserit. Tunc enim ad priorem tantum genua flectimus, excepto in quarta feria post palmas, ubi ad utrasque iuxta romanum ordinem genua flectimus. A quadragesima usque in dominicam palmarum in dominicis diebus nullam observantiam novem lectionum habere valebimus, quoniam, licet responsoria historiarum repetantur, laudes tamen dominicales nullae recipiunt feriarum. Ideoque ipsum festum in secundam feriam transferimus. A secunda vespera dominicae semper inchoamus cum capitulo et responsorio post orationem festi, tam in prima quam In secunda vespera. Et ad matutinum antiphonam et orationem de quadragesima recitamus. Missam de festo ad tertiam festive dicimus. Ad nonam de quadragesima officium cum genuflexione celebramus.
DE CAPITULIS IN QUADRAGESIMA
Prior vespera cuiuslibet dominicae crastinam exigit orationem, quia capitulum ante Magnificat sequenti ascribitur dominicae, sicut in dominica de adventu domini et quadragesimae sive passionis dominicae comprobatur. Quod et in aliis sollem nitatibus paene usquequaque frequentatur. Hoc utique et responsorium et antiphona indicant, quae de crastina historia ad priorem vesperam solent anticipari. Aliquando tamen ultima iam de evangelio prioris dominicae ad praedictam vesperam servatur, ut in dominicis post epiphaniam et pascha, quae tamen adeo concordant, ut antiphona praecedentis dominicae orationi subsequentis optime conveniat. Haec autem observantia fiat a quadragesima usque post octavam pentecostes.
[DOMINICA PRIMA IN QUADRAGESIMA]
Ad vesperas CP Hortamur vos. RP Angelis suis mandavit. HY Ex more. VS Angelis suis deus. AM Ecce nunc tempus acceptabile 8-c. Sacerdos amodo utitur his versibus: VS Dicet domino susceptor. VS Ipse liberavit me. VS Angelis suis deus. VS Scuto circumdabit te usque in dominicam passionis. Oratio dominicalis et unam tantum. Pro defunctis solus PS De profundis. Post mensam vespera de sancta Maria sine Placebo.
Ad completorium HY Christe qui lux es. AD Media vita in morte 4-a.
[Ad matutinum] INV Non sit vobis vanum. PS Venite exultemus. HY Audi benigne conditor. In primo nocturno AN Advenerunt nobis 8-a. PS Beatus vir. VS Dicet domino. Historia RP Ecce nunc tempus. RV In omnibus exhibeamus. RP Paradisi portas. RV Ecce nunc tempus. RP Emendemus in melius. RV Peccavimus cum. In secundo nocturno AN Commendemus nosmetipsos 4-b. PS Conserva me. VS Ipse liberavit. RP In ieiunio et fletu. RV Inter vestibulum. RP In omnibus exhibeamus. RV Ecce nunc tempus. RP Abscondite elemosynam. RV Honora dominum. In tertio nocturno AN Per arma iustitiae virtutis dei 1-a. PS Caeli enarrant. VS Scapulis suis. RP Tribularer si nescirem. RV Et Petrum lacrimantem. RP Angelis suis. RV Super aspidem. RP Ductus est Iesus in desertum. RV Et cum ieiunasset.
Laudes AN Cor mundum crea in me 1-f. AN O domine salvum me fac o domine 2-a. AN Sic benedicam te in vita mea 7-a. AN In spiritu humilitatis et in 1-f. AN Laudate deum caeli caelorum 2-a. HY Clarum decus ieiunii. VS Domine refugium. Iste versus dicatur per quattuor ebdomadas. AB Ductus est Iesus in desertum 1-f.
Ad primam AN Iesus autem cum ieiunasset 1-a. CP Regi saeculorum. Quod dicendum est singulis dominicis diebus usque ad pascha.
Ad tertiam AN Vade satanas non tentabis 6-a. RB Participem me fac. RV Aspice in me. VS Dicet domino.
Ad processionem Ecce nunc tempus. RPP Angelis suis. In reditu RPP Ductus est Iesus. RPP In quadragesima dicitur praefatio
ad missam Pelagii papae non minus in dominicis quam in earum feriis. Qui corporali ieiunio iuxta statutum
Ad sextam AN Dominum deum tuum 6-a. RB Ab omni via mala. RV A iudiciis tuis non declinavit. VS Ipse liberavit me.
Ad nonam AN Reliquit eum tentator et 3-b. RB Septies in die. RV Erravi sicut. VS Scapulis suis.
Ad vesperam RP Spes mea. RV In te confirmatus. RV Gloria patri et filio. RP Spes mea. HY Ex more docti. VS Angelis suis deus. AM Non in solo pane 1-f.
Ad completorium AD Cum videris nudum 4-d.
[PER EBDOMADAM]
INV Non sit vobis vanum. Audi benigne conditor usque ad passionem domini. Post nocturnam prima nocte VS Dicet domino, secunda VS Ipse liberavit me, tertia VS Scapulis suis. Sic mutentur per omnes ferias. Ad laudes vero omni nocte VS Domine refugium. HY Clarum decus ieiunii usque ad passionem.
FERIA SECUNDA
[Ad laudes] AB Quod uni ex minimis meis 1-a. Post orationem AC Quis scit 4-a.
Ad primam AN Vivo ego dicit dominus 3-c. CP Domine miserere nostri te.
Missa post * pro defunctis agatur.
Ad tertiam AN Advenerunt nobis 8-a.
Ad sextam AN Commendemus nos 4-b.
Ad nonam AN Per arma iustitiae virtutis 1-a. Hae antiphonae cottidie ad horas dicantur usque in passionem domini, nisi cum feriales / antiphonae superabundaverint, quae et tunc ad primam inchoantur. Responsoria etiam, quae dominica ad horas continet, per duas ebdomadas dicantur.
Ad vesperas RP Spes mea. Hac ebdomada tantum dicatur. AM Venite benedicti patris 7-a. Post orationem dicitur antiphona super populum Vivo ego dicit dominus. Hae duae antiphonae super populum serventur usque ad passionem domini.
FERIA TERTIA
[Ad laudes] AB *Scriptum est enim *8.
[Ad vesperas] AM *Domus mea domus orationis *1.
FERIA QUARTA
[Ad laudes] AB Generatio haec prava et perversa 8-a.
Ad primam AN Sicut fuit Ionas in ventre 4-b.
Ad tertiam AN *Dixit quidam ad Iesum 1-f.
Vespera AM *Si quis fecerit voluntatem 1-f.
DE IEIUNIIS QUATTUOR TEMPORUM. PRIMUM DE VERNALI
.Gregorius papa septimus, cum apostolicae sedi praesideret, constituit, ut ieiunium, quod dicitur martii, in prima ebdomada quadragesimae omni anno celebretur, sicut et sancti patres illud instituisse leguntur. Nam sanctus Gregorius papa primus tam in sacramentario quam in graduali libro, sive antiphonario officii eiusdem ieiunii primae quadragesimali ebdomadae ascribit. Item sanctus Hieronymus in libro comitis lectiones et evangelia de eodem ieiunio eidem ebdomadae iniunxit. Ipsa etiam vacans dominica, quam sanctus Gregorius in quadragesima secundam esse voluit, evidentissime insinuat, quia ieiunium martii nihilominus omni anno ipsam in prima ebdomada praecedere debeat. Non enim dominica eadem proprie vacans diceretur, si non sabbatum duodecim lectionum e vestigio subsequeretur, quod proprium est omnium dominicarum vacantium, quae, cum proprio ca reant officio, ex praecedenti ebdomada inofficiantur, si tamen neccesse fuerit, ut assumantur. Unde et haec dominica, de qua agimus, ex quarta feria praecedentis ieiunii officium mutuavit. Necessarium est ergo, ut illud illam praecedat, cum non aliunde nisi ex eius praecessione eadem dominica nomen et officium obtineat. Sed et iunior Gregorius papa scribens de ordina tione sancti Bonifatii archiepiscopi ad Moguntiones praecepit, ut ordinatio, quae ieiunio martii ascribitur, in ingressu quadragesimae cum eodem ieiunio semper celebretur. Beatissimus quoque Leo papa primus in sermone de ieiunio septimi mensis vernum ieiunium in quadragesima, aestivum in pentecosten, autumnale in *septimo mense celebrandum esse denuntiavit. Item. Beatus Gelasius papa in decretalibus suis capitulo undecimo constituit, ut ordinationes clericorum nonnisi certis temporibus fiant, quippe in ieiunio quarti et septimi et decimi mensis, id est iunii, septembris atque decembris, necnon et in quadragesimalis initii ieiunio, quod procul dubio martii intellegitur. Videsne igitur, quam aperte idem ieiunium cum ordinatione sua primae quadragesimali ebdomadae ascribatur, cum tam signanter quadragesimalis initii ieiunium cognominetur. Hoc autem initium quadragesimale non a capite ieiunii, pro quodam complemento quadragesimalis abstinentiae incipiamus, a subsequenti tamen dominica iuxta assertionem sancti Ambrosii et Gregorii et aliorum sanctorum patrum quadragesimam proprie exordimur. In feria quarta hac ad missam duae orationes dicuntur, prior sine salutatione cum Flectamus genua et prophetia, sequente graduali, altera cum salutatione absque Flectamus genua.Feria sexta una oratio dicitur Ad missam, praecedente salutatione et genuflexione, tum non tantum propter quadragesimale, sed etiam propter vernale, quod agimus, ieiunium. Hoc idipsum observandum est omni sexta feria quattuor temporum, excepta ebdomada pentecostes.
FERIA QUINTA
[Ad laudes] AB O Mulier magna est fides tua 4-b.
[Ad vesperas] AM Vade mulier semel tibi dixi si 4-a.
FERIA SEXTA
[Ad laudes] AB Angelus domini descendebat 4-a.
Ad primam AN Domine non habeo hominem 1-b.
[Ad tertiam] AN Qui me sanum fecit ille mihi 1-a.
[Ad vesperas] AM Vade iam et noli peccare 4-c.
SABBATO
[Ad matutinum] Evangelium Assumpsit Iesus.
[Ad laudes] AB Assumpsit Iesus discipulos suos 2-a.
[Ad primam] AN Faciamus hic tria tabernacula 4-b.
[Ad tertiam] AN Domine bonum est nos 1-b.
[Ad sextam] AN Descendentibus illis 1-a.
[Ad nonam] AN Nemini dixeritis visionem 1-a.
SABBATO DUODECIM LECTIONUM
Ad missam dicuntur quinque orationes cum genuflexione, absque salutatione, cum prophetiis et gradualibus et hym no trium puerorum.Dicitur autem hoc sabbatum duodecim lectionum propter diversitatem populi. Ab antiquis enim Romanis sex lectiones bis, id est graece et latine, legebantur. Benedictus, sicut ordo iubet, a tribus pueris, ubi potest fieri, cantetur et interim nemo in ecclesia sedeat, quia pueri in camino ambulantes cantabant. Hic primo presbyter salutationem proferat ad populum absque genuflexione, separantes nos ab his, qui statuam adoraverunt et iungentes pueris, qui in camino deum benedixerunt. In libris sacramentorum in hoc officio oratio super populum non habetur, quia officium in nocte, ut ordo praecipit, peragitur.
DOMINICA SECUNDA
Ad vesperas capitulum ex epistula dominicae. RP Vidi dominum. HY Ex more docti. VS Angelis suis dominus. AM Visionem quam vidistis 1-a.
[Ad completorium] AD Media vita 4-d usque ad passionem.
[Ad matutinum] INV Quoniam deus. PS Venite. [In primo nocturno] AN Advenerunt 8-a. VS Dicet domino. RP Tolle arma tua. RV Cumque venatu. RP Ecce odor filii. RV Qui maledixerit tibi. RP Det tibi deus. RV Et incurventur ante te. In secundo nocturno AN Commendemus 4-b. VS Ipse liberavit. RP Dum exiret Iacob. RV Vere dominus est. RP Si dominus. RV Vere dominus. RP Erit mihi. RV Si dominus deus. In tertio nocturno AN Per arma iustitiae 1-a. VS Scapulis suis. RP Oravit Iacob. RV Deus in cuius conspectu. RP Dixit angelus. RV Benedicens. RP Vidi dominum. RV Et dixit nequaque.
Laudes AN Domine labia mea 7-c. AN Dextera domini fecit virtutem 8-f. AN Factus est adiutor meus deus meus 1-b. AN Trium puerorum cantemus hymnum 8-a. AN Statuit ea in aeternum et in saeculum 7-a. AB Egressus Iesus secessit 8-a.
Ad primam AN Missus sum ad oves quae 8-f.
Ad tertiam AN O mulier magna 4-b.
Ad processionem RPP Tolle arma. RPP Oravit Iacob. In reditu RPP Vidi dominum.
Ad sextam AN Vade mulier semel 4-b.
Ad nonam AN Per arma iustitiae 1-a.
Ad vesperas RP *Spes mea. * In te confirmatus. AM Dixit dominus mulieri .
[COMMENTARIUS]
Dicta est autem haec dominica vacans. Idcirco, quia nec stationem nec proprium habet officium, inofficiatur autem ex quarta feria.
FERIA SECUNDA
[Ad matutinum] INV Non sit *vobis vanum.
[Ad laudes] AB Ego principium qui et loquor vobis 8-g.
[Ad vesperas] AM Qui me misit mecum est et non 1-a.
FERIA TERTIA
[Ad laudes] AB Unus est enim magister 1-a.
[Ad vesperas] AM Qui maior est vestrum erit minister 8-a.
FERIA QUARTA
[Ad laudes] AB Ecce ascendimus 7-a.
[Ad primam] AN Tradetur enim gentibus ad illudendum 1-a.
[Ad vesperas] AM Sedere autem mecum non est meum 7-a.
FERIA QUINTA
[Ad laudes] AB Pater Abraham miserere 8-c.
[Ad nonam] AN Dives ille 7-b.
[Ad vesperas] AM Fili recordare quia 8-a.
FERIA SEXTA
[Ad laudes] AB Malos male perdet et vineam suam 8-a.
[Ad primam] AN Malos male perdet et vineam suam 8-a.
[Ad vesperas] AM Quaerentes eum tenere timuerunt 3-b.
SABBATO
RP Pater peccavi in caelum et. RV Quanti mercenarii.
[Ad laudes] AB Vado ad patrem meum et dicam 1-d.
[Ad sextam] AN Dixit autem pater ad servos suos 8-a.
[Ad nonam] AN Fili tu semper 7-c.
DOMINICA TERTIA
Ad vesperas RP Salus nostra. HY Iesu quadragenariae. VS Angelis suis deus. AM Fili tu semper mecum es et omnia 3-b.
[Ad matutinum] INV Deus magnus. PS Venite exultemus. [In primo nocturno] AN Advenerunt 8-a. VS Dicet domino. Historia RP Videntes Ioseph. RV Cumque vidissent. RP Dixit Iudas fratres. RV Cumque abisset. RP Videns Iacob vestimenta. RV Vide si tunica. In secundo nocturno AN Commendemus nos 4-b. VS Ipse liberavit me. RP Ioseph cum intraret. RV Divertit ab oneribus. RP Memento mei. RV Tres enim adhuc. RP Tollite hinc vobiscum. RV Tollite de fructibus. In tertio nocturno AN Per arma 1-a. VS Scapulis suis. RP Iste est frater vester. RV Attollens autem. RP Dixit Ruben. RV Merito haec patimur. RP Merito haec patimur. RV Merito haec patimur. RP Dixit Ioseph. RV Biennium est quod. RP Nuntiaverunt Iacob. RV Cumque audisset. RP Salus nostra. RV Vivat anima.
Laudes AN Fac benigne in bona 3-b. AN Dominus mihi adiutor est non 8-c. AN Deus misereatur et benedicat 8-c. AN Vim virtutis suae oblitus est ignis 1-d. AN Sol et luna laudate deum quia 1-b. AB Dum fortis armatus custodi t 3-b.
Ad primam AN Si in digito dei eicio 3-b.
Ad tertiam AN Cum immundus spiritus 1-a. RB Bonum mihi. Manus tuae. VS Dicet domino.
Ad processionem RPP Videntes Ioseph. RPP Videns Iacob. In reditu RPP Salus nostra.
Ad sextam AN Qui non colligit mecum 1-a. RB Servus tuus ego. RV Ut discam mandata. VS Ipse liberavit me.
Ad nonam AN Per arma iustitiae 1-a. RB Declara super. RV Declaratio sermonum. VS Scapulis.
Ad vesperas RP Esto nobis. HY Iesu quadragenariae. AM Extollens *quaedam mulier 8-a.
FERIA SECUNDA
[Ad matutinum] INV Vigilate ergo quia nescitis.
[Ad laudes] AB Amen dico vobis quia nemo propheta 1-a.
[Ad vesperas] AM Iesus autem transiens 1-a.
FERIA TERTIA
[Ad laudes] AB Ubi duo vel tres congregati fuerint 4-b.
[Ad vesperas] AM Non dico tibi Petre 8-a.
FERIA QUARTA
[Ad laudes] AB Audite et intellegite traditiones 8-a. *AN Omnis plantatio 8.
[Ad vesperas] *AM Non lotis manibus 7-a.
FERIA QUINTA
[Ad laudes] AB Cum sol autem occidisset omnes 1-a. AN Omnes qui habebant 1.
[Ad vesperas] *AM Detinebant turbae Iesum 8-a.
FERIA SEXTA
[Ad laudes] AB Aqua quam ego dedero qui biberit 8-f.
[Ad sextam] AN Domine ut video propheta es tu patres 1-b.
[Ad nonam] AN Veri adoratores adorabunt patrem 8-a.
[Ad vesperas] AM Meus cibus est ut faciam voluntatem 2-a.
SABBATO
[Ad laudes] AB Inclinavit se Iesus 1-a.
DOMINICA QUARTA
Ad vesperas RP Audi Israel. HY Iesu quadragenariae. VS Angelis suis deus. AM Nemo te condemnavit mulier 8-a.
[Ad matutinum] INV Populus domini. PS Venite exultemus. [In primo nocturno] AN Advenerunt 8-a. VS Dicet domino. Hic legatur liber Exodi. RP Locutus est dominus. RV Videns vidi. RP Stetit Moyses. RV Dominus deus Hebraeorum. RP Cantemus. RV Currus pharaonis. In secundo nocturno AN Commendemus 4-b. VS Ipse liberavit me. RP In mari via tua. RV Illuxerunt coruscationes. RP Ecce mitto angelum. RV Israel si me. RP Qui *persequebantur populum. RV Exclamaverunt. In tertio nocturno AN Per arma iustitiae 1-a. VS Scapulis suis. RP Moyses famulus domini. RV Ascendit Moyses. RP Splendida facta. RV Descendit Moyses. RP Audi Israel. RV Israel si me audieris. RP Attendite popule. RV Aperiam in parabolis. RP Vos qui transituri. RV Cumque intraveritis. RP Sicut fui cum. RV Quoniam tecum. RP Popule meus. RV Adduxi vos per desertum. RP Adduxi vos. RV Popule meus quid.
Laudes AN Tunc acceptabis sacrificium 7-a. AN Bonum est sperare in domino quam 8-c. AN Benedicat nos deus deus noster benedicat 2-a. AN Potens es domine eripere nos de manu 8-c. AN Reges terrae et omnes populi laudate 1-e. AB Cum sublevasset oculos 1-a.
Ad primam AN De quinque panibus et duobus 1-a.
Ad tertiam AN Satiavit dominus quinque 4-b.
Ad processionem RPP Locutus est dominus. RPP Ecce mitto. In reditu RPP Audi Israel.
Ad sextam AN Commendemus nos 4-b.
Ad nonam AN Per arma iustitiae 1-a.
Ad vesperas RP Educ de carcere. RV Periit fuga. HY Iesu quadragenariae. VS Angelis suis deus. AM Illi ergo homines cum vidissent 1-f.
FERIA SECUNDA
[Ad matutinum] INV Vigilate ergo quia.
[Ad laudes] AB Auferte ista hinc dicit dominus 3-b.
[Ad vesperas] AM Solvite templum hoc 5-a.
FERIA TERTIA
[Ad laudes] AB Quid me quaeritis interficere hominem 7-b.
[Ad sextam] AN Unum opus feci et admiramini 3-c.
[Ad nonam] AN Et me scitis et unde sim scitis 7-c.
[Ad vesperas] AM Nemo in eum misit 1-a.
FERIA QUARTA
[Ad missam] Hac die Ad missam leguntur duae lectiones et dicuntur duae orationes, prima absque salutatione cum genuflexione, altera praemissa salutatione sine genuflexione. Merito autem ebdomada quarta et in feria quarta cathecumeni ad christianum nomen accedunt, quia quarta mundi aetate per regnum David regnum Christi designatur. Apud quosdam et tractus Domine non secundum peccata reticetur ab hinc, quia productiora sunt deinceps officia, quod tamen convenientius fieri posset in passione domini, quia totus cantus quadragesimae ad omnes horas mutatur.
[Ad laudes] AB Rabbi quis peccavit homo 8-c.
[Ad primam] AN Ille homo qui dicitur 1-e.
[Ad tertiam] AN Dixi vobis iam et audistis 4-b.
[Ad vesperas] AM A saeculo non est auditum 1-a.
FERIA QUINTA
[Ad laudes] AB Propheta magnus surrexit 4-a.
[Ad vesperas] AM Accepit autem omnes timor 1-a.
FERIA SEXTA
[Ad laudes] AB Lazarus amicus noster 1-b.
[Ad vesperas] AM Domine si hic fuisses Lazarus non 1-b.
SABBATO
[Ad laudes] AB Ego sum qui testimonium 8-a.
DOMINICA IN PASSIONE DOMINI
[Ad vesperas] RP Circumdederunt me. Observandum est, ut in passione domini usque ad pascha tam ad nocturnos quam diurnos cursus Gloria patri ad responsorium non dicatur, sed finito versu responsorium statim a principio repetatur. Similiter fit ad introitus missae. HY Vexilla regis prodeunt. VS Eripe me *domine ab homine malo. AM Ego sum lux mundi qui 1-a.
Ad completorium HY *Amorem sensus. AD Sanctifica domine quaesumus nostra 4-a .
[Ad matutinum] INV Hodie si vocem domini. PS Venite. Ad Venite solemus repetitionem invitatorii mutare, id est, ut ad primum versum a medio, ad secundum autem a principio repetatur, et sic usque in finem alternatur. Sciendum autem, si quando infra passionem *Pange lingua. domini de aliquo sancto agimus, Gloria patri non omittimus. Hac manifestissima ratione probatur, quod audiendi non sunt, qui in natalicio sanctorum Innocentium Gloria patri dici non debere contendunt, cum etiam in ipsa passione domini eadem laus de sanctis conceditur decantari. His etiam annectendum necessarium est, quod Gloria patri in psalmos numquam omittimus, nisi ante pascha tribus diebus et tribus noctibus. HY In primo nocturno AN Animae impiorum 8-c. VS Erue a framea deus. Hic incipiatur liber Ieremiae prophetae, et legitur usque in cena domini. Isti sunt dies. RV Locutus est dominus. RP Multiplicati sunt. RV Ne quando. RP Qui custodiebant animam. RV Omnes inimici. In secundo nocturno AN Mittens haec mulier 1-d. VS De ore leonis. Hic legatur sermo beati Ioannis episcopi Magnum Ieremiae sanctissimi meritum. RP Adiutor et susceptor. RV Eripe me. RP Deus meus. RV Eripe me de. RP Deus meus es tu. RV Deus deus meus respice. In tertio nocturno AN Sicut exaltatus est 1-a. VS Ne perdas cum impiis deus animam meam. RP Tota die. RV Et qui inquirebant. RP In proximo est. RV Deus deus meus respice. RP In te iactatus sum. RV Erue a framea. RP Ne avertas faciem. RV Eripe me. RP Pacifice loquebantur. RV Omnes inimici. RP Ne perdas cum impiis. RV Eripe me domine. RP Doceam iniquos. RV Domine labia mea. Sciendum est, quod primum responsorium scilicet Isti sunt dies hac ebdomada, nisi ad processionem hodie, non est repetendum.
Laudes AN Vide domine afflictionem meam 8-a. AN In tribulatione invocavi dominum 7-c. AN Iudicasti domine causam animae 4-b. AN Popule meus quid feci tibi aut 4-a. AN Numquid redditur pro bono malum 4-b. HY Rex Christe factor. VS Eripe me de inimicis meis deus meus. AB Dixit Iesus turbis quis ex vobis argue t 1-a. Presbyter dominicis di ebus ante orationem utatur versibus ad nocturnos praenotatis.
Ad primam AN Ego daemonium non 8-g.
Ad tertiam AN Ego gloriam meam non 8-g. RB Erue a framea. RV Eripe me domine. VS De ore leonis.
Ad processionem RPP Isti sunt dies. RPP Tota die. In reditu RP In te iactatus sum.
Ad sextam AN Abraham pater vester exultavit 1-a. RB De ore leonis. RV Erue a framea. VS Ne perdas cum impiis deus.
Ad nonam AN Tulerunt lapides Iudaei ut iacerent 1-a. RB Principes persecuti. RV Quasi qui invenit. VS Erue a framea.
Ad vesperam RP Usquequo exaltabitur. RV Qui tribulant me. HY Vexilla regis prodeunt. VS Eripe me *domine ab homine malo. *AM Quinquaginta.
FERIA SECUNDA
[Ad matutinum] INV Promisit enim dominus. HY *Pange lingua usque in cenam domini. Post nocturnam prima nocte VS Erue a framea deus, secunda VS De ore leonis, tertia VS Ne perdas cum impiis deus. Sic mutentur per omnes ferias.
Ad lau des vero omni nocte VS Eripe me de inimicis meis deus meus cum HY *Lustra sex usque ad cenam domini. AB In die magno festivitati s 8-a. Post orationem AC Libera me domine 1-d. Sequitur VS De ore leonis. Sequitur oratio super populum.
Ad primam AN Animae impiorum 8-c.
Ad tertiam AN Mittens haec mulier 1-d.
Ad sextam AN Sicut exaltatus est 1-a.
Ad nonam AN Vulpes foveas habent 1-a. Hac ebdomada dicantur hae antiphonae ad horas.
Ad processionem per ebdomadam dicantur haec responsoria absque versibus Ne avertas. RPP Pacifice loquebantur. RPP Ne perdas cum. RPP Doceam iniquos.
Ad vesperam RP Usquequo exaltabitur. AM Si quis sitit veniat 4-b. Post orationem AC Quid molesti estis huic 1-a.
FERIA TERTIA
[Ad laudes] AB Tempus meum nondum advenit 4-a.
[Ad nonam] AN Vos ascendite ad diem festum hunc 1-f.
[Ad vesperas] AM Quidam autem Iudaei dicebant 1-f.
FERIA QUARTA
[Ad laudes] AB Oves meae vocem meam audient 4-b.
[Ad vesperas] AM Multa bona opera operatus sum vobis 4-b.
FERIA QUINTA
[Ad laudes] AB Magister dicit tempus 4-a.
[Ad vesperas] AM Desiderio desideravi pascha manducare 4-b.
FERIA SEXTA
[Ad laudes] AB Appropinquabat autem 1-a.
[Ad vesperas] AM Principes sacerdotum consilium 1-a.
SABBATO
[Ad laudes] AB Clarifica me pater 1-a.
DOMINICA IN PALMIS
[Ad vesperam] RP Circumdederunt me. HY Vexilla regis. VS Eripe me domine ab homine malo. AM Pater iuste mundus te non 4-a.
[Ad matutinum] INV Ipsi vero non cognoverunt. PS Venite. HY *Pange lingua. In primo nocturno AN Animae impiorum 8-c. VS Erue a framea deus. Hic legantur tres lectiones de Ieremia propheta. In die qua invocavi. RV Deus deus meus. RP Fratres mei elongaverunt. RV Amici mei. RP Attende domine ad. RV Homo pacis. In secundo nocturno AN Mittens haec mulier 1-d. VS De ore leonis. Sermo beati Maximi episcopi dividatur in tres lectiones. Psalmi vicesimi primi qui lectus. RP Salvum me fac deus. RV Intende animae. RP Noli esse mihi. RV Confundantur omnes. RP Dominus mecum est. RV Et vim faciebant. In tertio nocturno AN Sicut exaltatus 1-a. VS Ne perdas cum impiis deus. RP Opprobrium. RV Persequar inimicos. RP Synagoga populorum. RV Tu autem domine susceptor. RP Ingrediente domino. RV Cumque audissent quia.
Laudes AN Dominus deus auxiliator 2-a. AN Circumdantes circumdederunt me 1-e. AN Iudica causam meam defende quia 8-a. AN Cum angelis et pueris fideles inveniantur 7-e. AN Confundantur qui me persequuntur 4-b. HY Rex Christe. VS Eripe me de inimicis meis. AB Turba multa quae convenerat 4-a.
Ad primam AN Coeperunt omnes turbae 1-f.
Ad tertiam AN Pueri Hebraeorum vestimenta 1-a. Responsoria ad horas, quae et in praecedenti dominica dicta sunt. Incipit ordo in die cleri et populi dicit sacerdos solitam orationem Praesta domine per huius creaturae aspersionem. palmarum. Finita tertia benedicitur solito more sal et aqua, et post aspersionem
Et fiat processio cantando RP Salvum me fac deus quoniam cum aliis, si necesse fuerit, huic diei congruentibus. Sicque itur ad locum ubi consecrandae sunt palmae. Cumque conventus tam cleri quam populi illic confluxerit, dicantur hae orationes a sacerdote, qui celebraturus est: Omnipotens sempiterne deus qui dominum nostrum Iesum Christum. Alia Deus quem diligere et amare. Deinde subdiaconus quasi lectionem legens prosequatur praemisso titulo Lectio libri Exodi. In diebus illis. Venerunt filii Israel in Helim et cetera. Qua finita chorus incipit Collegerunt. Deinde duo cantores Unus autem ex ipsis. REP Ne forte. Deinde diaconus petita et accepta benedictione, et praemissa salutatione legat evangelium secundum Marcum. In illo tempore. Cum appropinquaret Hierosolymis et Bethaniae ad. Finito evangelio fiat sermo ad populum de praesenti festivitate. Sermone finito accedat presbyter ad palmas, et praemissa salutatione dicat hanc orationem Adesto nobis omnipotens deus ut quod nostro ministratur officio *pro ista Deus cuius filius. Deinde sequuntur exorcismi et benedictiones palmarum et frondium, sicut in libro benedictionali continentur. His orationibus dictis, spargitur aqua benedicta super ramos palmarum et olivarum et aliarum arborum. Post aspersionem et turificationem factam dicitur haec oratio: Deus qui filium tuum unigenitum pro redemptione. Alia Omnipotens genitor qui unigenitum. His collectis dictis distribuantur palmae, et cantores imponant antiphonam Ante sex dies sollemnitatis. Qua finita dicat sacerdos Dominus vobiscum. Oremus. OR Omnipotens sempiterne deus qui dominum nostrum Iesum Christum die azymorum super asinum asinae sedere fecisti. Tunc demum elevatis vexillis et cruce imponantur hae antiphonae: Cum appropinquaret dominus. Et fiat processio ad locum, ubi statio agenda est. Inveniaturque ibi crux velata et *tapetia strata ante ipsam crucem, super quae sacerdos cum ministris debet procumbere. Si vero non suffecerint hae antiphonae, repetatur una earum, quae iam cantata est, et illa Coeperunt omnes turbae descendentium 1-f et Turba multa quae convenerat 4-a. Ita dumtaxat, ut diligenter observetur, ut nulla illarum, quae ad stationem dicenda est, cantetur. Cum clerus quam populus reverenter per turmas in ordine suo steterint, cantores incipiant AP Occurrunt turbae 8 et AP Fulgentibus palmis 8. ad stationem pervenerint et tam Ubi sacerdos in medio stans cum ministris cum omni clero et populo prosternuntur dominum adorantes, tunc accedat custos ecclesiae, qui denudet crucem velatam, cantoribus inchoantibus hymnum O crux ave omnibus se prosternentibus. Similiter fiat ad alterum versum Te summa deus trinitas. Deinde duo pueri accedant cappas manibus tenentes, incipiant AP Pueri Hebraeorum vestimenta. Cappas in terram iactantes proni adorent crucifixum clero interim eandem antiphonam cantantem. His recedentibus continuo veniant alii duo pueri ramos palmarum manibus tenentes inchoant AP Pueri Hebraeorum tollentes ramos olivarum, et annuente aedituo iactent ramos palmarum in terram proni adorando crucifixum, et clerus interim ipsam antiphonam finiat. Pueris recedentibus veniat sacerdos ante crucem, incipiat Scriptum est enim percutiam pastorem. Et prostratus adoret crucifixum, et clerus interim ipsam antiphonam finiat. Tunc archidiaconus astans palma, quam manu profert, prostratum pontificem levi ictu tangat, et cum ventum fuerit ad eum locum, ubi canitur postquam autem surrexero, ipse pontifex surgat, et finita antiphona dicat hanc orationem Deus qui miro dispositionis ex rebus etiam insensibilibus. His ita peractis levetur crux a duobus sacerdotibus, ex schola pueri iuxta crucem hunc hymnum cantent, inter omnes huius hymni versus inclinantes capita ad crucem Gloria laus et honor tibi sit clero prosequente eundem versum. Eo ordine sequuntur alii versus: Israel es tu rex. Respondet schola Gloria laus et ita repetatur a principio per omnes versus. Finitis versibus crux levatur a *diacono simul cum vexillis. Honorifice progrediantur ad ecclesiam, et cantores imponunt RPP Ingrediente domino, prosequente omni clero pariter et versum Cumque audissent. Finita repetitione responsorium a principio repetatur, et sic chorum ingrediantur, ibique sacerdos dicat OR Adiuva nos, deus, salutaris noster. Tunc ministri deponunt dalmaticam et subtile, quibus usi sunt in processione, et rubeis casulis induantur, et sic ad officium missae ingrediantur.
[Ad missam] Domine ne longe facias. Kyrie eleison et Sanctus et Agnus dei simplici melodia dicetur absque Gloria in excelsis deo, sicut per totam septuagesimam. Ministri et clerus ac populus teneant palmas in manibus suis usque ad offertorium. A dominica palmarum, eo quod ibi passiones legere incipimus, iuxta ordinem non dimittitur salutatio ad passiones, nisi in parasceve, ubi et sacerdotale officium reticetur. Sed Gloria tibi domine non subiungimus. sancti patres maiorem vocant, eadem praefatione adornantes. Nam et convenientissime eo tempore dicitur, cum de passione domini tam specialiter agitur. Ideo autem haec ebdomada maior dicitur, quia in ea maxima adhibenda est parsimonia, sive quod maius officium celebratur in ea. Missa cum Benedicamus domino clauditur sicut per totam septuagesimam. Praefationem de sancta cruce dicimus usque in cenam domini, videlicet per illos quinque dies quinquepertitam domini passionem intimantes, ipsam ebdomadam, quam
Ad sextam AN Pueri Hebraeorum tollentes ramos 1-a.
Ad nonam AN Hosanna filio David 7-a.
Ad vesperas RP Ingressus Pilatus. RV Tunc ait illis. HY Vexilla regis. VS Eripe me domine ab homine malo. AM Scriptum est enim percutiam pastorem 8-c.
FERIA SECUNDA
[Ad matutinum] INV Ubi tentaverunt me patres vestri probaverunt. PS Venite exultemus. RP Conclusit vias. RV Omnes inimici. RP Ecce turba et qui. RV Filius quidem. RP Amicus meus. RV Melius illi.
Laudes AN Faciem *meam non averti 4-a. AN Framea suscitare adversus eos qui 2-a. AN Appenderunt mercedem meam triginta 4-d. AN Inundaverunt aquae super caput 8-a. AN Labia insurgentium et cogitationes 8-a. AB Non haberes in me potestatem 4.
Ad primam AN Invocabo nomen tuum domine 4-b.
Ad tertiam AN Tibi revelavi causam meam domine defensor vitae 4-b.
Ad sextam AN Recordare mei domine 7-a.
Ad nonam AN Non sis mihi tu formidinis 7-c.
[Ad missam] Hac feria secunda maioris ebdomadae ad missam iuxta ordinem leguntur continuatim duae lectiones, ut solet fieri in nativitate domini, quas authentici repraesentant et veraciores lectionarii, quas tantum una praecedit salutatio cum oratione et sola genuflexione. Quod similiter in proxima sequenti feria tertia observandum est.
Ad processionem hac die et in sequenti feria canimus responsoria RPP Noli esse mihi domine. RPP Opprobrium factus.
Ad vesperam RP Usquequo. AM Infirmata est virtus mea 4-b. Post orationem Quid molesti.
FERIA TERTIA
[Ad matutinum] INV Quadraginta annis offensus fui. PS Venite exultemus domino. RP Deus Israel. RV Deus deus. RP Dixerunt impii. RV Viri impii. RP Viri impii dixerunt. RV Dixerunt impii.
Laudes AN Vide domine et considera 7-b. AN Discerne causam meam domine 7-d. AN Dum tribularer clamavi ad dominum 7-a. AN Domine vim patior responde pro me 3-b. AN Dixerunt impii opprimamus virum 8-a. AB Nemo tollet a me animam 3-b.
Ad horas dicantur antiphonae, quae secunda feria continet.
Ad vesperam RP Usquequo. AM Potestatem habeo ponendi animam 4-b.
FERIA QUARTA
[Ad matutinum] INV Quibus iuravi. PS Venite exultemus. Insurrexerunt in. RV Et dederunt. Contumelias. RV Omnes inimici.
Laudes AN Libera me de sanguinibus 8-a. AN Contumelias et terrores passus sum 8-g. AN Ipsi vero in vanum quaesierunt animam 1-f. AN Omnes inimici mei audierunt malum 7-a. AN Alliga domine in vinculis 1-b. AB Tanto tempore vobiscum eram docens 4-a.
Ad primam AN Invocabo nomen tuum 4-b.
Ad tertiam AN Consilium fecerunt inimici 1-a.
Ad sextam AN Ancilla dixit Petro vere 1-a.
Ad nonam AN Simon dormis non potuisti 8-a.
De officio missae huius diei Post antiphonam Exaudi nos domine et orationem cum solita genuflexione dictam cantor incipit In nomine domini omne genu flectatur caelestium. Hic tam clerus quam populus flectere genua debet. Similiter fieri debet in repetitione eiusdem introitus. Deinde sequitur oratio absque salutatione cum genuflexione et legitur lectio Isaiae in modum prophetiae Dicite filiae Sion. GR Ne avertas faciem. GV Salvum me fac deus. Postea dicit presbyter Dominus vobiscum et diaconus Flectamus genua. Deus qui pro nobis filium tuum. Legitur alia lectio de eodem propheta Dixit Isaias. Domine quis credidit auditui nostro. Non immerito hac quarta feria tot genuum flexiones fiunt, quia et apostolus eadem die in antiphona ad introitum et omnia caelestia et terrestria et infernalia ad genuflexionem pro passione domini adhortatur, quae in hac consilio Iudaeorum facta legitur. Quod enim in hac die consiliati sunt Iudaei, hoc in parasceve peractum est. Sic igitur parasceve plus quam aliae feriae sextae in genuflexione celebris habetur, sic et hac quarta feria plus quam in aliis genua flectere debemus. Cum enim omnes quartas ferias pro passione domini observemus, quis negat illam maxime nobis observandam, quae nobis specialius eandem passionem annuatim repraesentat ? Sequitur tractus Domine exaudi orationem meam cum quinque versibus. Evangelium pronuntiat diaconus cum salutatione Passio domini nostri Iesu Christi secundum Lucam. Et cum ventum fuerit ad eum locum, ubi legitur Et velum templi scissum est, velum, quod oppansum fuerat per quadragesimam inter clerum et sanctuarium, deponitur et ita missa expletur ordine suo. Et dicitur oratio super populum, sicut per totam quadragesimam factum est.
Ad vesperam quae spectat ad cenam domini, finales antiphonarum omittimus. RP Ingressus Pilatus. AM Cottidie apud vos eram in templo 2-a. Preces non dicimus, nec *post orationen super populum, quia in cena domini finis est quadragesimae.
Ad completorium etiam non prostrati, sed stantes preces dicimus.
ORDO DE OFFICIIS DIVINIS IN CENA DOMINI
[Ad matutinum] Feria quinta maioris ebdomadae in nocte surgant ad vigilias et campanarum signis tactis, sicut aliis diebus, quae post haec non tanguntur ad matutinum, nisi in nocte sanctae paschae. Tunc ecclesia illuminetur viginti quattuor luminibus. Venientibus autem omnibus in ecclesiam more solito non dicatur Domine labia mea aperies nec Deus in adiutorium meum intende nec Venite, sed cantor incipiat super psalmos antiphonam Zelus domus tuae 8-g. Statimque unus aedituorum extinguat unum de luminaribus. Et observetur, ut nunc ex hac, nunc ex altera parte finitis psalmis cum singulis antiphonis singula luminaria extinguantur. Similiter fiat, ut per singulas lectiones et responsoria singula tutentur luminaria. In fine psalmorum non dicatur Gloria patri, nec in responsoriis nec in ullo loco, nec finis subtrahatur. Post tres psalmos dicatur versus pleniter non lector benedictionem per Iube domne benedicere non pe tat, nec pontifex aut presbyter more solito benedictionem compleat. Et quando finit lectionem, non dicit Tu autem domine, sed ex verbis lectionis iubetur facere finem aut certe ex terminatione. Praeterea sciendum est, quod usu ecclesiastico lectiones quattuor modis terminamus, scilicet per Tu autem domine, et cum prophetas in ecclesia recitamus Haec dicit dominus deus. Convertimini ad me et salvi eritis, excepto Daniele. Nam in eo dicimus Tu autem domine, quia plus historicus quam propheticus esse videtur. His etiam cum lamentationes Ieremiae tribus noctibus recitamus, dicendo Hierusalem Hierusalem convertere ad dominum deum tuum finem lectionibus imponimus. In agendis quoque mortuorum versu assumpto de Apocalypsi Beati mortui qui in domino moriuntur lectiones claudimus. subtrahendo finem, sed et in fine nocturni Haec observantia de luminaribus per has tres noctes teneatur ita dumtaxat, ut ultima candelarum post psalmum quintum in laudibus et post versum dictum ad inceptionem antiphonae super Benedictus cum percussione tabularum extinguatur. Candelarum autem numerus per has tres noctes erit septuaginta duae. In primo nocturno AN Zelus domus tuae 8-g. PS Salvum me fac deus. AN Avertantur retrorsum 7-a. PS Deus in adiutorium. AN Deus meus eripe me 8-g. PS In te domine speravi. VS Zelus domus tuae comedit me. Hic dicitur Pater noster more solito, et pontifex seu presbyter non subiungit Et ne nos inducas, sed lector inchoet tantum Et factum est postquam in captivitatem. Aleph. Quomodo sedet sola civitas plena populo. In monte oliveti. RV Verumtamen. Vau. Et egressus est a filia Sion. RP Tristis est anima. RV Vigilate et orate. Samech. Abstulit dominus omnes. RP Ecce vidimus. RV Vere languores. In secundo nocturno AN Liberavit dominus pauperem a potente 7-c. PS Deus iudicium. AN Cogitaverunt impii 8-g. PS Quam bonus. AN Exurge domine et iudica 1-c. PS Ut quid deus. VS Deus meus eripe me de manu peccatoris. Quarta LE Exaudi deus orationem meam cum tribulor. RP Unus ex discipulis. RV Qui *intingit. Quinta Protexisti me a conventu malignantium. RP Eram quasi agnus. RV Omnes inimici. Sexta Non est praetermittendum quia venit. RP Una hora. RV Dormite iam. In tertio nocturno AN Dixi iniquis nolite loqui adversus deum iniquitatem 7-c. PS Confitebimur. AN Terra tremuit et quievit 8-g. PS Notus in Iudaea. AN In die tribulationis 7-a. PS Voce mea. VS Homo pacis meae in quo speravi. Septima LE Ego accepi a domino quod et tradidi vobis. RP Seniores populi. RV Congregaverunt. Octava Similiter et calicem postquam cenavit. RP Revelabunt caeli. RV Fiat mensa. Nonam De spiritualibus autem nolo vos. RP O Iuda qui dereliquisti. RV Verax datur. Responsorio reincepto et finito sequuntur matutini laudes, in quibus similiter non dicatur Deus in adiutorium nec Gloria patri, sed antiphona tantum super matutinum. Qua incepta extinguatur unum de luminaribus, et ad laudes signa campanarum compulsentur.
Laudes Iustificeris domine in 8-a. PS Miserere mei. AN Dominus tamquam ovis 2-a. PS Domine refugium. AN Contritum est cor meum 2-a. PS Deus deus meus. AN Exhortatus est in virtute 4-b. PS Cantemus domino. AN Oblatus est quia ipse voluit 2-a. PS Laudate. VS Christus factus est pro nobis oboediens usque ad mortem. AB Traditor autem dedit 1-a. Tunc percussione tabularum facta BE Benedictus in tenebris cantetur. Finita antiphona dicat clerus Kyrie eleison. Populus idem Christe eleison. Clerus Kyrie eleison. Cantores VV Iesu Christe qui passurus advenisti propter nos. Chorus Domine miserere nobis. Christus dominus factus est oboediens usque ad mortem. Item ut supra Kyrie eleison. Christe eleison. Kyrie eleison. Cantores Qui prophetice prompsisti ero mors tua o mors. Chorus Domine miserere. Cantores. VV Qui expansis in cruce manibus traxisti omnia ad te saecula. Chorus Domine miserere. Item ut supra Kyrie eleison. Kyrie eleison. Kyrie eleison. Christe eleison. Christe eleison. Christe eleison. Kyrie eleison. Kyrie eleison. Kyrie eleison. HY Rex Christe factor. Simili modo cantabitur in feria sexta. Sabbato autem sic: cantores VV Iesu Christe qui. VV Vita in ligno moritur infernus ex morsu despoliatur. VV Qui latroni sero paenitenti paradisi ianuas aperuisti. Domine miserere nobis. VS Christus dominus factus est oboediens usque ad mortem mortem autem crucis. Clerus et populus respondeat ut supra. Rex Christe. Respondeat populus Kyrieleison. Christeleison. Kyrieleison. Cum ventum fuerit ad versum Mox in paternae gloriae victor resplendens culmine, hic custos ecclesiae lumen ante tutatum proferat et in medium cleri ponat, sicque hymnus finiatur. Idemque per tres noctes fiat. Quo facto clerus prostratus absque Kyrie eleison dicat sub silentio Pater noster, sed presbyter non subiungat Et ne nos inducas. Sequiturque absque precibus PS Miserere mei deus. Quo finito clauduntur matutinae per versum Christus factus est pro nobis oboediens usque ad mortem mortem autem crucis. Matutinalis officii per sequentes noctes observantia Christus recessit, et arietes gregis, id est apostoli, dispersi sunt. Minores sub typo quorundam discipulorum vel mulierum officium suum agant, sacerdotis officium reticetur. Nec Venite dicitur propter malum conventum Iudaeorum in nece domini, nec ad psalmos, nec ad responsoria Gloria patri dicitur, nec in antiphonis, nec in versibus finalis trahitur. Novem psalmi et lectiones et responsoria *in cena domini insinuant, quod dominus ad inferna descendens rapuit inde tria genera hominum, et transvexit ad societatem novem ordinem *ordinum angelorum. Quod autem accenduntur lumina viginti quattuor et *extinguuntur per singulos psalmos et lectiones fit propter veri solis occubitum, et praedicatorum suorum defectum. Ultimum vero lumen, quod extinguitur ad psalmum Benedictus, non maius ceteris, ipsum Christum significat, qui propheta apud homines tantum aestimatus fuerat. Percussio autem tabularum, quae fit in extinctione eiusdem luminis, significat, quod moriente Christo in cruce terraemotus factus est magnus, et petrae scissae sunt, et monumenta aperta sunt. eadem erit, quae hic praelibata est excepto, quod aliis versibus clauditur. Praeterea sciendum est, quod in cena domini finis est quadragesimae, initium paschalis observantiae, veteris legis conclusio, novi testamenti inchoatio. Quod autem hac nocte sacerdotale officium reticetur, hoc significat, quia pastor noster
Ad omnes horas signis campanarum hodie sicut aliis diebus convenire solemus. Ad quas nec Deus in adiutorium nec Gloria patri nec preces, sed tantum psalmi et Pater noster et PS Miserere mei deus. Et tacite quidem dicuntur, sed aliquanto altius quam in parasceve et sabbato sancto. Clauduntur autem omnes per versum Christus factus est oboediens et cetera. Ad primam vero et completorium tantum post Pater noster subnectimus Credo in deum. Alte*ar*ria etiam templi et parietes sive pavimenta ecclesiae laventur, et vasa domino sacrata purificentur. In cena domini sub anathemate interdicitur, ne quis solvat quadragesimale ieiunium, ut Priscillianistae faciunt. Sic enim sancti patres in Laodicensi et in *Toletano concilio constituisse leguntur. Hinc beatus Ambrosius in sermone de quadragesima, qui, inquit, de quadragesima unum diem praemittit, totam quadragesimam violavit. Praecipue illa dies, quae, cum sit confinis quadragesimae, magis est observanda quam aliae, quia omnis laus in fine canitur quam maxime.
De igne benedicendo Eadem die hora nona, quando dies longiores sunt, seu hora quinta, quando breviores sunt, excutiatur ignis de silice in loco foris basilica et benedicatur. De quo igne illuminata candela in harundine ponatur, et a mansionario ecclesiae populo portetur, et de ipso igne lampas una servetur usque in sabbatum sanctum ad illuminandum cereum, qui eodem die benedicendus est. Et sic ingrediantur ad missam. Illuminata autem ecclesia usque ad vigilias permaneat.
[Ad missam] Nos autem per totum. Gloria in excelsis et Gloria patri ad introitum reticetur, nisi ubi chrisma consecratur. Hac etiam die ministri utuntur sollemnibus vestibus, scilicet subtili et dalmatica. Signa etiam campanarum ad missam festive consonant, quae in sabbatum, usque dum eadem laus repetitur, differuntur. Graduale dicitur sine tractu. Credo in unum * dicitur. OF Dextera domini. Sanctus et Agnus dei dicuntur festive, sed absque osculo propter detestabilem salutationem Iudae. Et ideo vitatur in parasceve et in sabbato. Hac quoque ratione ad tertium Agnus dei non dona nobis pacem, sed tertio miserere nobis dicimus. Agnus dei et communio Dominus continuatim dicuntur. Fractis autem oblatis communicent Iesuspresbyteri primo, deinde ministri et ceteri omnes ordine suo. Et sumat sacerdos de ipsis oblatis integras ad servandum usque in parasceven. Et accipiens diaconus calicem non statim sumat sanguinem, sed ponat eum in sinistro latere altaris et cooperiat corporali. Et ita expectet, quousque finiatur communio. De corpore domini reservatur tantum, quantum sufficere potest in parasceve, ut supra dictum est. Sanguis vero penitus consumitur.
[Ad vesperas] Finidiaconus calicem et convertens se ad chorum imponat antiphonam Calicem salutaris 2-a. PS Credidi propter. Tunc sumat diaconus sanguinem, postea ceteri omnes. Interim compleatur vespera. AN Cum his qui oderunt pacem eram pacificus 8-a. PS Ad dominum cum. AN Ab hominibus iniquis 8-a. PS Eripe me. AN Custodi me a laqueo 7-a. PS Domine clamavi. AN Considerabam ad dexteram 7-a. PS Voce mea. Ante Magnificat lectio non dicatur nec versus, sed AM Cenantibus autem accepit Iesus 1-a. MA Magnificat. Et ita cum una oratione videlicet complendo et Benedicamus missa vesperaque clauduntur. ta communione accipiens Cum autem primum incipiatur vespera, duo acolyti induti nigris casulis denudent altaria, et remaneant nuda usque in mane sabbati. Altaria vero in ecclesia significant eminentiores in plebe fidelium, sicut erant apostoli. Nudatio autem illorum significat fugam apostolorum. Ab hinc non utimur signis campanarum usque in sabbatum sanctum ad missam, sed tabulis ligneis, quibus clerus et populus ad divina officia convocetur.
Expletis omnibus procedit dominus episcopus sive praepositus cum omni alacritate cum presbyteris et clero, si vult ante vel post cibum, ad locum, ubi mandatum perficere vult. Sintque parati processores, acolyti duo cum candelabris duobus, tertius turibulum portans cum thymiaterio, quartus crucem, subdiaconus evangelium ferens. Et diaconus imponat evangelium absque salutatione Ante diem festum paschae, sicut ad missam, eisdem ornamentis induti, quibus in missa usi sunt. Lecto evangelio dicat episcopus hanc orationem Deus cuius cenam sacratissimam. Data oratione ponat vestimenta sua, et praecinctus linteo praeparet se ad lavandos pedes discipulorum suorum. Et primum incipiente pontifice mutuatim pedes lavent, et distergant canentes antiphonas: AN Cena facta dixit Iesus discipulis. AN Mandatum novum. PS Beati immaculati. AN Si ego dominus et magister vester. AN In hoc cognoscent omnes quia mei. AN Diligamus nos invicem quia caritas. AN Postquam dominus surrexit. AN Vos vocatis me dominus et magister. AN In diebus illis mulier quae erat. RP Accessit ad pedes Iesu peccatrix. AN Maria ergo accepit libram unguenti. AN Ante diem festum paschae. AN Domine tu mihi lavas pedes respondit. AN Dominus Iesus postquam. HY Tellus ac aethra iubilent in magna cum reliquis versibus. Finitis versibus diaconus aut lector, cui mandatum fuerit, imponat evangelium secundum Ioannem, quasi lectionem legens ab eo loco, ubi scriptum est Amen amen dico vobis. Non est servus maior domino suo, neque apostolus maior eo, qui misit illum usque et ego in ipsis. Lecta autem una pagina accedat pontifex sive praelatus in medium et faciat sermonem tam ad clerum quam ad populum de praesenti festo. Quo finito propinetur omnibus potus caritatis, lectore interim legente ab ipso loco, ubi prius dimisit. Preces post mandatum Suscepimus deus misericordiam tuam. Tu mandasti mandata tua domine. Tu lavasti pedes discipulorum tuorum. Orationes Adesto domine officio. Deus qui discipulorum tuorum pedes abluens. Annue misericors deus. Alia Respice domine super hos famulos.
FERIA SEXTA
PARASCEVEConvocetur clerus et populus tabulis ad officium divinum peragendum. Omnibusque in ecclesia reverenter stantibus nihil praemisso ad officium sacerdotale pertinens, cantor imponat antiphonam.
[Ad matutinum] [In primo nocturno] Astiterunt reges terrae 8-a. PS Quare fremuerunt. AN Diviserunt sibi vestimenta 8-a. PS Deus deus meus respice. AN Insurrexerunt in me 8-a. PS Dominus illuminatio. VS Diviserunt sibi vestimenta mea. Heht. Cogitavit dominus dissipare. Omnes amici mei. RV Et dederunt. Lameth. Matribus suis dixerunt. RP Velum templi. RV Amen dico. Aleph. Ego vir videns paupertatem. RP Vinea mea electa. RV Ego quidem. In secundo nocturno AN Vim faciebant qui quaerebant animam 8-a. PS Domine ne in. AN Confundantur et revereantur 4-b. PS Expectans. AN Alieni insurrexerunt 4-b. PS Deus in nomine. VS Insurrexerunt in me testes iniqui. Quarta LE Salvum me fac deus quoniam. RP Tamquam ad latronem. RV Filius quidem. Quinta Quamvis ergo a malis ad bona transeamus. RP Barrabas latro. RV Ecce turba et. Sexta Paupertatem suam volens dominus commendare. RP Tenebrae factae sunt. RV Et velum templi. In tertio nocturno AN Ab insurgentibus in me libera me domine 1-a. PS Eripe me. AN Longe fecisti notos 8-a. PS Domine deus salutis. AN Captabant in animam 8-a. PS Deus ultionum. VS Locuti sunt adversum me lingua dolosa. Septima LE Festi nemus ingredi in illam. RP Tradiderunt me. RV Astiterunt reges. Octava Omnis namque pontifex ex hominibus assumptus. RP Iesum tradidit. RV Et ingressus Petrus. Nona De quo grandis nobis sermo et interpretabilis. RP Caligaverunt oculi. RV O vos omnes qui.
Laudes AN Proprio filio 7-c. PS Miserere. AN Anxiatus est in me 4-a. PS Domine exaudi. AN Ait latro ad latronem 1-a. PS Deus deus meus. AN Dum conturbata fuerit 1-a. PS Domine audivi. AN Memento mei domine 7. PS Laudate. VS Proprio filio suo non pepercit deus. Sed pro no bis omnibus tradidit illum. AB Posuerunt super caput eius causam 1. Hic ordo observetur, qui in nocte praecedenti scriptus est. Post Pater noster et PS Miserere mei deus dicatur VS Proprio filio suo non pepercit deus. Sed pro nobis omnibus tradidit illum. Quo versu et reliquae horae hac die clauduntur.
Ordo missae Feria sexta, id est in parasceue, nona dicta conveniant ante altare sanctae crucis et illuminentur duae candelae ad officium missae peragendum. Et praeparet se sacerdos cum ministris quadragesimalibus vestibus, induti planetis fuscis, non nudis pedibus – non enim licet presbyterum, diaconum, subdiaconum vel acolitum ad altare ministrare per nudos pedes – procedentes ad altare cum silentio. Et mittitur parvum linteum super altare nudum de sub evangelio. Ante evangelium vero non portentur candelae vel incensum. Deinde legitur lectio absque titulo In tribulatione sua mane consurgit ad me. Sequitur TR Domine audivi. Quo finito dicit sacerdos Oremus et diaconus Flectamus genua. Levate. OR Deus a quo et Iudas. Deinde sequitur altera lectio in Exodo Dixit dominus ad Moysen et Aaron. Sequitur tractus compilatum Eripe me domine ab homine. Quo finito legitur passio domini nostri Iesu Christi secundum Ioannem absque benedictione et salutatione inci piens ita: Egressus est Iesus cum discipulis suis trans torrentem Cedron. Et sint duae sindones invicem sibi cohaerentes super altare de sub evangelio. Et in eo loco, ubi legitur Partiti sunt vestimenta mea, scindant eas duoacolyti in modum furantis et secum auferant. Perlecta passione incipiat sacerdos orationes pro variis necessitatibus, genuflexionibus per singulas, nisi pro Iudaeis.
[Ad salutandam crucem] Quibus finitis portetur crux velata de sacrario a duobus sacerdotibus indutis sacerdotalibus vestibus et rubeis casulis, et procedentes cantant versus Popule meus quid. Quibus tres scholares induti cappis purpureis graeco sermone succinunt Agios o theos. Choro respondente Sanctus deus. Et hoc fiat tribus vicibus, genua flectentes. Cum autem venerint ante altare, revelant eam cantando antiphonam Ecce lignum. PS Beati immaculati. Interea veniat pontifex aut praelatus cum ministris, et adoratam crucem deosculentur. Deinde presbyteri, diaconi, subdiaconi, acolyti ac ceteri per ordinem. Deinde populi cum genuflexionibus. Salutante vero clero et populo crucem chorus cantet AP Dum fabricator mundi et aliam O admirabile. Idem sacerdotes, qui velatam crucem apportaverant, cantent hunc hymnum Crux fidelis. Chorus autem primum versum nunc a principio, nunc a medio, donec finiantur versus, semper repetat.
[Ad communionem] Post haec vadant idem sacerdotes ad sacrarium vel ubi repositum fuerat corpus dominicum, quod pridie remansit, cum summa reverentia duobus antecedentibus luminibus deferant super altare. Sitque ibi paratus subdi cum calice, infusoque vino offerat aconusdiacono. Presbyter vero immittat aquam, quia in passione Christi non solum sanguis de latere eius, sed etiam aqua exivit. Et sic ponatur super altare, et operiatur corporali. Tunc inclinet se pontifex, sive sacerdos, ante altare, et praemissa confessione submissa voce oret. Et elevans se dicat Oremus. Praeceptis salutaribus moniti. Pater noster. Libera nos quaesumus. Per omnia saecula saeculorum. Amen. Tunc pontifex, vel sacerdos, sumat oblatam et ponat in calicem nihil dicens. Nisi forte aliquid secrete dicere voluerit, scilicet hanc orationem: Fiat haec commixtio corporis et sanguinis domini nostri Iesu Christi omnibus nobis sumentibus salus mentis et corporis, et ad vitam aeternam capessendam praeparatio salutaris. Amen. Pax domini non dicitur. Et sanctificatur vinum non consecratum per panem sanctificatum. Hac die apostolica repraesentatur consecratio, qui tantum dominicam orationem super corpus et sanguinem domini dicebant. Et communicent omnes cum silentio. Communione expleta dicatur vespera suppressa voce . Confitebor tibi domine cum reliquis . Finito Magnificat dicitur VS Proprio filio suo, dicaturque Pater noster et PS Miserere mei deus, et denuo repetatur VS Proprio filio suo.
[Processio ad sepulchrum] Deinde sepulchro praeparato et decenter ornato sint in promptu tria turibula cum incenso, ture, murra et thymiamate et quattuor candelae ardentes. Et pontifex, sive presbyter, cum aliis sacerdotibus et ministris portent imaginem crucifixi versus sepulchrum lugubri voce cantantes hoc responsorium Ecce quomodo moritur. RV In pace factus. Responsorio finito collocetur in sepulchro, et linteaminibus et sudario cooperiatur. Deinde lapis superponatur. Quo facto clerus imponat responsoria ista: Sepulto domino. RV Ne forte. RPP Recessit pastor noster. RV Ante cuius. Quibus finitis dicatur versus In pace factus est locus. Quo versu omnes sequentes horae claudantur.
SABBATO SANCTO
[Ad matutinum] in prima nocturna AN In pace in idipsum 8-a. PS Cum invocarem. AN Habitabit in tabernaculo 4-a. PS Domine quis. AN Caro mea requiescet in spe 5-a. PS Conserva. VS In pace in idipsum. Dormiam et requiescam. Eth. Misericordiae domini multae. RP Sepulto domino. RV Ne forte veniat. Aleph. Quomodo obscuratum est aurum. RP Hierusalem luge. RV Ululate pastores. Oratio Ieremiae prophetae. Recordare domine. RP Plange quasi. RV Plauserunt super me. In secundo nocturno AN Elevamini portae 5-a. PS Domini est terra. AN Credo videre bona 4-a. PS Dominus illuminatio. AN Domine abstraxisti ab inferis 8-a. PS Exaltabo te. VS Tu autem domine miserere mei. Et resuscita me. Quarta LS Deus laudem meam ne tacueris. RP Recessit pastor. RV Ante cuius conspectu. Haec in scripturis sanctis oportet. RP O vos omnes qui transitis. RV Attendite. Non parvum aliquid putari debet. RP Ecce quomodo. RV In pace factus. In tertio nocturno AN Deus adiuvat me et dominus susceptor 8-a. PS Deus in nomine. AN In pace factus est locus eius 7-a. PS Notus in. AN Factus sum sicut 4-c. PS Domine deus salutis. VS In pace factus est locus eius. Et habitatio. Christus assistens pontifex futurorum bonorum. RP Aestimatus sum. RV Et sicut vulnerati. Ubi enim est testamentum mors necesse. RP Agnus dei Christus. RV Christus factus est. Umbram enim habens lex bonorum. RP Sicut ovis. RV In pace factus.
Laudes AN O mors ero mors tua 4-c. PS Miserere mei deus. AN Plangent eum quasi unigenitum 4-b. PS Iudica. AN Attendite universi populi 7-d. PS Deus deus meus. AN A porta inferi erue 1-a. PS Ego dixi. AN O vos omnes qui transitis 8-f. PS Laudate. VS Attendite universi populi. Et videte. AB Mulieres sedentes ad monumentum 1-f. AB Sepulto domino signatum est monumentum 4-a.
Sabbato sancto paschae Sabbato sancto ac sollemnissimo primo mane ornetur ecclesia cum omnibus utensilibus suis, et vestiantur altaria. Ipsa die ad horam nonam pontifex vel sacerdos et ceteri ministri induti vestibus sacris, crucibus praecedentibus, et turibulo et sacro fonte et duabus candelis non accensis, quae postea in fonte baptismatis tinguendae sunt, procedant ad locum aptum, ubi inveniant ignem in quinta feria de silice excussum. Sequiturque omnis clerus cantando septem psalmos paenitentiales absque Gloria patri et letania. Benedicitque pontifex, sive sacerdos, ignem humili voce hoc modo: Dominus vobiscum. Deus mundi creator auctor *luminis. Domine sancte pater omnipotens aeterne deus. Benedicto igne imponitur de ipso in turibulum, immittaturque incensum et turificetur et aspergatur sacrosancto fonte ignis. Tunc accendatur ex eo cereus positus in harundine et deportatur ab archi*diacono, necnon et duo cerei staturam hominis habentes reportentur. Et procedunt omnes simul de loco benedictionis in ecclesiam cum ipsis cereis cantantes hymnum Prudentii HY Inventor rutili dux bonae luminis post reliquos versus primus a capite semper repetatur. Finitis versibus illuminentur ex eodem lumine septem lampades ante altare, quae tamen prius sine lumine erunt ita compositae, ut absque ullo impedimento possint accendi. Cereus vero magnus, qui benedicendus est in candelabro, ponitur ante altare habens inscriptum annum incarnationis dominicae sculptatemque figuram crucis Christi, ubi postea archidiaconus immittit frustula incensi. Congregatoque hinc inde omni clero, seu populo, veniens archidiaconus et humiliter inclinatus rogat pro se orare atque, ut se erexerit, completur ab eo benedic tio cerei a beato Gelasio papa instituta Exultet iam ange turba caelorum. Ubi vero ventum fuerit licaSuscipe sancte pater incensi huius sacrificium vespertinum, imponit figurae crucis quinque frustula incensi. Quando vero pronuntiat Sed iam columnae huius praeconia novimus quam in honorem dei rutilans ignis accendit, hic accendatur cereus. Cereo benedicto ilico illuminentur ab eodem duo cerei staturam hominis habentes, et de ipso novo et benedicto igne accendunt in omni domo, quia ignis anterior, qui tunc ardebat, extingui debet. In octava paschae dabitur de ipso cereo benedicto ab archidiacono in ecclesia post missam et communionem, et ex eis faciant incensum accendi ad suffumigandum in domibus suis, pro quacumque tribulatione eis evenerit necessitas. In romana ecclesia non sic benedicitur cereus, sed mane primo sabbato sancto venit archidiaconus in ecclesiam et fundit ceram in vas mundum maius et miscet oleum ibidem et benedicit ceram et ex ea fundit similitudinem agnorum et servat eos in loco mundo et benedicit eos, sicut continet romanae ecclesiae. In octava paschae distribuantur ipsi archidiacono in ipsa ecclesia post missam et communionem populo, et ex eis faciunt incensum accendi ad suffumigandum in domibus suis, pro quacumque tribulatione eis evenerit necessitas. agni ab Deinde, ascendens lector in ambonem legere non pronuntiat Lectio libri Genesis, sed sic inchoat In principio creavit deus caelum et terram plane, et omnes alias lectiones similiter inchoat. Et ante lectionem non dicit episcopus seu presbyter orationem. Sed perlecta dicit absque salutatione Oremus, et diaconus non dicit Flectamus genua. Sequitur OR Deus qui mirabiliter creasti hominem. Et ita fiat per omnes lectiones. Iuxta romanum ordinem legendae sunt duodecim lectiones. Interim autem, dum lectiones leguntur, presbyteri catechizent infantes, qui non sunt catechizati, et praeparent ad baptizandum. Deinde pontifex, sive presbyter, procedit cum ministris praecedentibus se vexillis et turibulo et cereo magno et duabus candelis staturam hominis habentibus et duobus subdiaconis chrisma et oleum sanctum portantibus. Habeantque vas aureum, cui immittatur postmodum de chrismate et oleo sancto, et ad locum, ubi dicendum est Fecundetur et sanctificetur, infra fontem in modum crucis immittatur. Sequitur autem chorus, cantoribus praecinentibus letaniam septies circuendo atque pontifex cum praedictis ministris fontem baptismatis septem vicibus, imitando , qui muros Iericho destruxit septem diebus circuiendo. Finita letania agitur benedictio fontis. Deinde pontifex baptizet unum, vel duos, vel quantum ei placuerit, masculos primum, deinde feminas. Liniatque eos chrismate et oleo sancto. Interim autem, dum baptizantur infantes, incipiatur trina letania hoc modo: Kyrie eleison, et ita chorum ingrediantur. Et cum dixerit Agnus dei, diaconus conversus ad neophytos dicat excelsa voce Accendite.
[Ad missam] Statim cantor imponat Kyrie eleison. Tunc illuminentur omnes cerei neophytorum, quas manibus tenent, et illuminetur ecclesia. Illud autem de parvulis providendum est, ut, postquam baptizati fuerint, nullum cibum accipiant, neque lactentur sine summa necessitate, antequam communicent sacramento corporis et sanguinis Christi. Et postea per totam ebdomadam paschae parentes eorum pro ipsis ad missam offerant et communicent. Finito Kyrie eleison ponti dicat Gloria in excelsis deo, et campanarum signa tangantur. CL fex Deus qui hanc sacratissimam noctem. Ante evangelium non portetur lumen, sed incensum in ipsa nocte. Perlecto evangelio dicitur Dominus vobiscum. Offertorium non dicatur, sed offeratur more solito. SEC Suscipe domine hanc. Vere dignum. Aeterne deus. PF Te quidem domine omni tempore. Communicantes et noctem sacratissimam celebrantes. Hanc igitur oblationem. * Santus dicitur festive. Agnus dei non canitur, quia non sequitur osculum pacis nec communio. Postquam communicaverint, diaconus calicem levans et sanguinem sumpturus convertat se ad chorum et imponat antiphonam
Ad vesperam AN Alleluia alleluia alleluia 6-a cum solo psal mo Laudate dominum omnes gentes absque Gloria patri. Et statim cantores incipiant AM Vespere autem sabbati 8-a. MA Magnificat absque Gloria patri. Ante Magnificat autem non dicatur lectio neque versus. PC Spiritum nobis domine. Secundum romanum ordinem dicendum esset Ita missa est. Usus autem non vult hoc propter vesperas, sed dicitur Benedicamus domino.
Ad completorium praemissa confessione absque solita inceptione Converte nos et Deus in adiutorium Alleluia 1-c. Pater noster, et Credo in deum non dicitur, sed praemissa salutatione dicit presbyter Oremus. OR Deus qui hanc sacratissimam noctem. continuatim decantentur psalmi excelsa voce. ND Nunc dimittis sine Gloria patri. Et finito ND Nunc dimittis dicatur
IN SANCTA NOCTE
Ad matutinas clam surgitur. Sintque parata tria turibula cum ture et myrra et thymiamate, et dominus praepositus cum senioribus, quos assumere voluerit, cum magna reverentia accedant ad sepulchrum, et stantes cantant PS Domine probasti, et turificent imaginem crucifixi. Sublatamque de sepulchro secum portant in chorum ante altare, per viam cantando humili voce RPP Surrexit pastor bonus cum suo versu Surrexit dominus. AP Christus resurgens ex mortuis. Quibus finitis stantes ante altare et mutua caritate se invicem osculantes dicunt VS Surrexit dominus vere. Et apparuit Simoni, et dicatur oratio de resurrectione. Deinde compulsatione signorum facta conveniant omnes
ad matutinum pontifex, sive sacerdos, Domine labia mea aperies et Deus in adiutorium meum intende. INV Alleluia alleluia. PS Venite exultemus. et more solito dicat In primo nocturno AN Ego sum qui sum et consilium meum non est 1-a. PS Beatus vir. AN Postulavi patrem meum 1-f. PS Quare fremuerunt. AN Ego dormivi 8-g. PS Domine quid multiplicati. VS Quem quaeris mulier. RP Angelus domini. RV Angelus domini. RP Angelus domini. RV Ecce praecedet. RP Dum transisset. RV Et valde mane. Post Gloria patri repetatur responsorium a principio, et omnis clerus portans cereos accensos procedit ad visitandum sepulchrum. Diaconus vero, qui legerat evangelium, acturus officium angeli praecedat, sedeatque in dextra parte coopertus stola candida. Ad ubi chorus cantare inceperit Maria Magdalena, tres presbyteri induti cappis cum totidem turibulis figuram mulierum tenentes et incenso procedunt versus sepulchrum, et stantes cantant Quis revolvet nobis. Angelus Quem quaeritis o tremulae. Mulieres Iesum Nazarenum. Angelus Non est hic quem quaeritis. Et cum coeperit cantare angelus sed cito euntes, mulieres turificent sepulchrum, et festinanter redeunt et versus chorum stantes cantant. Mulieres Ad monumentum venimus gementes. Tunc chorus imponat antiphonam Currebant duo simul, et cantores quasi Petrus et Ioannes currant. Praeveniatque Ioannes sequente Petro, et ita veniunt ad monumentum et auferant linteamina et sudarium, quibus involuta erat imago domini. Et vertentes se ad chorum ostendendo cantant Cernitis o socii ecce linteamina. Post haec chorus cantet hunc versum Dic nobis Maria quid vidisti in via. Tunc veniens in medium unus loco Mariae Magdalenae dicat Sepulchrum Christi uiventis et gloriam vidi resurgentis. Angelicos testes sudarium et vestes. Surrexit Christus spes mea praecedet suos in Galilaea. Chorus Credendum est magis soli. Scimus Christum surrexisse. Deinde antiphona Surrexit enim sicut dixit. Deinde populus Christ ist erstanden von der marter. Et ita clerus redeat in chorum. Tunc pontifex, sive presbyter, incipiat Te deum laudamus. Quo finito dicatur VS In resurrectione tua Christe alleluia.
Laudes Deus in adiutorium. AN Angelus autem domini descendit 8-a. AN Et ecce terraemotus factus est magnus 7-c. AN Erat autem aspectus eius sicut fulgur 8-g. AN Prae timore autem eius exterriti sunt 7-a. AN Respondens autem angelus dixit 8-a. Ad laudes nec capitulum nec versum dicimus, sed statim post antiphonas et psalmos imponitur antiphona in evangelio AB Et valde mane una sabbatorum 8-a. Qua finita nec Kyrie eleison nec Pater noster, sed statim Dominus vobiscum dicitur, sequitur OR Deus qui hodierna die. Haec dominica finis est quadragesimae, initium nostri iubilaei, quo priori domino primus rediit servus inferni carcere liberatus, et fraude diaboli erepta homini restituta est hereditas paradisi.
[Ad horas] Item. Hic breviater annectendum est, qualiter horae canonicae cantandae sint per ebdomadam paschalem. Infra albas usque in octavam paschae ad nullum cursum hymnus aut capitulum aut versum dicimus, sed graduale Haec dies sine versu. Subiungaturque Alleluia cuiusque diei absque versu.
Ad primam dicitur Deus in adiutorium, statimque sequuntur psalmi, et in fine psalmorum dicitur Alleluia 1-c et, ut iam dictum est, graduale et Alleluia. Pater noster et Credo in deum. Et preces ad primam et ad completorium non dicuntur, sed presbyter praemissa salutatione dicat orationem. Idem ordo servetur ad omnes horas.
De aspersione et processione huius diei Qua ratione vel auctoritate ab hac die dominicae resurrectionis processio cum benedictione aquae cunctis per annum agatur dominicis, dicendum est. Proprium est huius diei quam fecit dominus. Idque ab ea sumpsit omnis prima sabbati, quod aqua benedicta populis aspersis agitur processio sollemnis. Verumtamen hac ipsa prima et principali dominicarum omnium non benedicitur neque die sancto pentecostes, quia in praeteriti sabbati vespera sumpta est de sacro fonte baptismi, antequam immergatur aliquis et antequam chrisma immissum sit. Non enim aspergimur, ut rebaptizemur, sed divini nominis gratiam super nos cum hoc memoriali baptismatis nostri frequenter invocare debemus. Et idcirco singulis aspergimur dominicis, quia in sacrosancta primae huius dominicae vespera baptismum universaliter sancta celebrat ecclesia, pro causa superius memorata. Unde et inter aspergendum hac die cantamus AP Vidi aquam egredientem. De propheta Ezechiele sumptum est hoc. Sequitur altera antiphona AP In die resurrectionis meae dicit dominus. Ceteris autem dominicis post pentecosten cantamus Asperges me domine, quod et ipsum de fide baptismi praedixit propheta per hysopum, quae herba est humilis et medicinalis, qua tumor pulmonis deponitur, fidem humilitatis vel passionis Christi significans, per nomen lavacri super nivem dealbantis baptismum ipsius manifestius exprimens. Deinde cum crucibus et vexillis, quae sunt insignia victoriae Christi, omnes induti vestibus sollemnibus cappisque purpureis, exultantes in laude sanctae resurrectionis procedimus cantantes AP Cum rex gloriae Christus, comitante nos domino pontifice sive presbytero cum reliquis ministris, cum tanta populi expectatione sexus utriusque maiorum pariter et minorum, ut corporaliter quoque illud propheticum in nobis impleri videatur. Cum iucunditate exibitis, et cum gaudio deducemini, nam et montes et colles exilient expectantes vos cum gaudio. De statione. Cum autem ventum fuerit ad stationem et clerus in unum convenerit, cantores antiphonam, si necesse fuerit, a medio repetant advenisti desiderabilis. Et sic a clero denuo finiatur. Tunc pueri procedant cantantes HY Salve festa dies. Idemque versus a choro repetatur, donec versus a pueris finiantur ipsa die canendi. Cum autem ventum fuerit ad valvas ecclesiae, cantores imponant AP Sedit angelus ad sepulchrum cum versibus Crucifixum in carne laudate. <